Ο εγκέφαλος είναι το πιο συναρπαστικό «κέντρο ελέγχου» του σώματός μας. Επεξεργάζεται αναμνήσεις, καθορίζει συναισθήματα, μας χαρίζει χαρά και μας ρίχνει στα τάρταρα της θλίψης. Τι συμβαίνει όμως στα… παρασκήνια; Η επιστήμη έχει απαντήσεις – μερικές μάλιστα απρόσμενες και πολύ ενδιαφέρουσες.
Ο εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο, το πιο περίπλοκο στον οργανισμό μας και ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει ασυναίσθητα και αυτόματα είναι εντυπωσιακός. Τι λένε, λοιπόν, έρευνες και νευροεπιστήμονες για όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλό μας σε ορισμένες συχνές καταστάσεις;
Όταν κοιμάσαι
Όταν εσύ κλείνεις τα μάτια, ο εγκέφαλος δεν σβήνει. Αντίθετα, ταξινομεί πληροφορίες και αναμνήσεις. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο NatureNeuroscience έδειξε ότι ακόμη και ένας σύντομος ύπνος ενισχύει τη δημιουργικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Γι’ αυτό και συχνά το πρωί βλέπεις πιο καθαρά τη λύση σε κάτι που τη νύχτα έμοιαζε αδιέξοδο.
Όταν έχεις οργασμό
«Η δραστηριότητα του εγκεφάλου κορυφώνεται σε όλες τις περιοχές ταυτόχρονα», εξηγεί ο νευροεπιστήμονας Barry Komisaruk, Ph.D.. Ο οργασμός δεν είναι απλώς σωματική εμπειρία: περιοχές που σχετίζονται με τον πόνο, τη μνήμη και τη φαντασία ενεργοποιούνται όλες μαζί. Πρόσφατες μελέτες με λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες έδειξαν ότι οι εγκεφαλικές εκρήξεις μοιάζουν με… πυροτεχνήματα, ενώ σε γυναίκες έχει καταγραφεί ήχος νευρώνων σαν ποπκορν!
Όταν μπαίνεις σε χειρουργείο
Η αναισθησία μοιάζει με «μαύρη τρύπα» για τη συνείδηση. Μελέτες από το Πανεπιστήμιο του Cambridge δείχνουν ότι ο εγκέφαλος χρειάζεται έντονη προσπάθεια για να «ξυπνήσει», όπως συμβαίνει σε ασθενείς που βγαίνουν από κώμα. Δεν είναι τυχαίο ότι μερικοί άνθρωποι αναφέρουν θολές αναμνήσεις από το χειρουργείο.
Όταν απολαμβάνεις το φαγητό σου
Η πρώτη μπουκιά από το αγαπημένο σου γλυκό ενεργοποιεί το κύκλωμα ανταμοιβής στον προμετωπιαίο φλοιό, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η δραστηριότητα περιοχών που σχετίζονται με τον αυτοέλεγχο. Έρευνα του Yale έδειξε ότι αυτή η αντίδραση εξηγεί γιατί η σοκολάτα ή η πίτσα είναι «ακαταμάχητες» και γιατί όσο πιο συχνά υποκύπτουμε, τόσο πιο δυνατή γίνεται η επιθυμία.
Όταν κάνεις yoga ή διαλογισμό
Ο διαλογισμός και η yoga μειώνουν τη δραστηριότητα της αμυγδαλής — του κέντρου άγχους και φόβου. Μελέτη του Harvard Medical School έδειξε ότι ακόμη και οκτώ εβδομάδες τακτικού mindfulness μπορούν να αλλάξουν τη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, βελτιώνοντας τη συγκέντρωση και τη συναισθηματική ρύθμιση.
Όταν ερωτεύεσαι
Ο έρωτας είναι ένα «κοκτέιλ» ντοπαμίνης, αδρεναλίνης και ωκυτοκίνης. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neurophysiology κατέγραψε έντονη ενεργοποίηση του συστήματος ανταμοιβής, του ίδιου δηλαδή κυκλώματος που ενεργοποιείται όταν κερδίζεις σε τυχερό παιχνίδι ή πετυχαίνεις έναν στόχο. Δεν είναι περίεργο που νιώθεις ευφορία και ενέργεια σαν να είσαι… υπερήρωας.
Όταν χωρίζεις
Ο χωρισμός «πονάει» και αυτό δεν είναι μεταφορά. Νευροαπεικονιστικές μελέτες του Rutgers University δείχνουν ότι οι ίδιες περιοχές που ενεργοποιούνται στον σωματικό πόνο ανάβουν και στην ερωτική απογοήτευση. Για τον εγκέφαλο, η απώλεια συντρόφου μοιάζει με στερητικό σύνδρομο, παρόμοιο με εκείνο της εξάρτησης.
Όταν έχεις déjà vu
Το déjà vu είναι μια μικρή «αστοχία» στον κροταφικό λοβό, όπου ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις αναμνήσεις. Όταν το παρόν καταγράφεται λανθασμένα ως «οικείο», γεννιέται η αίσθηση ότι έχεις ξαναζήσει τη στιγμή. Οι ειδικοί λένε ότι πρόκειται για φυσιολογικό φαινόμενο, που γίνεται συχνότερο σε νεαρή ηλικία λόγω μεγαλύτερης νευρωνικής δραστηριότητας.
