Μπορεί οι συνολικοί θάνατοι από καρκίνο να εμφανίζουν μείωση, διεθνώς, τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο ένα συγκεκριμένο είδος καρκινικής θνησιμότητας αυξάνεται ανησυχητικά: οι θάνατοι που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ.
Δραματική αύξηση θανάτων από καρκίνο που σχετίζεται με το αλκοόλ στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO 2025), οι θάνατοι που συνδέονται με αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ έχουν σχεδόν διπλασιαστεί μεταξύ 1990 και 2021, από περίπου 12.000 ετησίως σε πάνω από 23.000.
Τα στοιχεία αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία εάν σκεφτεί κανείς ότι δημοσιεύονται σε μια περίοδο κατά την οποία καταγράφεται πρόοδος στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου γενικά. Ουσιαστικά, η κατανάλωση αλκοόλ εξελίσσεται σε έναν «σιωπηλό» παράγοντα κινδύνου, που συχνά υποβαθμίζεται ή αγνοείται από την κοινωνία και τη δημόσια υγεία.
Ποιοι τύποι καρκίνου επηρεάζονται περισσότερο
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, ΕΚΠΑ), οι τύποι καρκίνου που συνδέονται περισσότερο με την κατανάλωση αλκοόλ είναι:
· Καρκίνος του ήπατος (σχεδόν 7.500 θάνατοι το 2021)
· Καρκίνος του παχέος εντέρου (περίπου 4.700 θάνατοι)
· Καρκίνος του οισοφάγου (περίπου 3.900 θάνατοι)
Εντυπωσιακή είναι η αύξηση σε ποσοστά: μόνο στους καρκίνους του παχέος εντέρου και του οισοφάγου, η θνησιμότητα αυξήθηκε πάνω από 20–30% την τελευταία τριακονταετία.
Οι άνδρες πληρώνουν βαρύτερο τίμημα
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν τα στοιχεία που αφορούν στους άνδρες, οι οποίοι αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των θανάτων. Η ηλικιακή ομάδα άνω των 55 ετών εμφανίζει επταπλάσιο κίνδυνο θνησιμότητας σε σχέση με τους νεότερους, ενώ συνολικά στους άνδρες παρατηρείται αύξηση των σχετικών θανάτων κατά 70% από το 1990 έως το 2021.
Αν και οι γυναίκες παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά, και σε αυτές καταγράφεται αυξητική τάση, γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα δεν κάνει διακρίσεις.
Πώς το αλκοόλ πυροδοτεί τον καρκίνο
Ο βασικός λόγος για τη σύνδεση του αλκοόλ με τον καρκίνο είναι βιοχημικός. Όταν καταναλώνουμε αλκοόλ, αυτό μεταβολίζεται σε ακεταλδεΰδη, μια ισχυρά τοξική ένωση που προκαλεί βλάβες στο DNA των κυττάρων και παρεμποδίζει την επιδιόρθωσή τους. Η βλάβη αυτή αυξάνει την πιθανότητα κυτταρικών μεταλλάξεων που οδηγούν σε καρκινογένεση.
Επιπλέον, η κατανάλωση αλκοόλ:
· Ενισχύει τη χρόνια φλεγμονή, που αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για πολλούς τύπους καρκίνου.
· Διαταράσσει τις ορμονικές ισορροπίες, ιδιαίτερα τα οιστρογόνα, τα οποία εμπλέκονται στην ανάπτυξη καρκίνων όπως του μαστού.
· Αυξάνει την απορρόφηση άλλων καρκινογόνων ουσιών, όπως της νικοτίνης ή των τοξινών από το περιβάλλον.
Αντίδραση των επιστημόνων: Ενημέρωση και πρόληψη τώρα!
Ένα από τα πιο αποκαρδιωτικά ευρήματα της ανάλυσης είναι ότι μόλις το 40% των ενηλίκων Αμερικανών γνωρίζουν τη σύνδεση του αλκοόλ με τον καρκίνο. Αντίθετα, το 89% αναγνωρίζει τη σχέση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου. Αυτή η ανισορροπία στην πληροφόρηση δυσχεραίνει κάθε προσπάθεια πρόληψης.
Οι επιστήμονες προτείνουν άμεσα μέτρα πολιτικής δημόσιας υγείας, όπως:
· Τοποθέτηση προειδοποιητικών ετικετών στα αλκοολούχα ποτά, παρόμοια με εκείνες των προϊόντων καπνού.
· Διοργάνωση ενημερωτικών εκστρατειών, που θα προσεγγίζουν ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες.
· Προώθηση στρατηγικών μείωσης κατανάλωσης, ειδικά μέσω φορέων πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Η κατανάλωση αλκοόλ συχνά παρουσιάζεται ως μια «φυσιολογική» κοινωνική συνήθεια. Ωστόσο, οι επιστημονικές ενδείξεις είναι πλέον ξεκάθαρες: η κατανάλωση, ακόμη και σε μέτριες ποσότητες, ενέχει υψηλό κίνδυνο καρκινογένεσης — και μάλιστα σε πολλαπλά επίπεδα.
Ένα καθοριστικό εργαλείο πρόληψης
Η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ δεν είναι απλώς θέμα ατομικής επιλογής. Είναι δημόσια υγειονομική προτεραιότητα. Με την κατάλληλη πληροφόρηση και πολιτική βούληση, χιλιάδες ζωές μπορούν να σωθούν. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, το ζήτημα είναι αν θα τους ακούσουμε!
