Στην εποχή που οι διατροφικές μόδες κατακλύζουν τα social media και υπόσχονται γρήγορη απώλεια βάρους και ευεξία, η διαλειμματική νηστεία (intermittent fasting) έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ενθουσιώδεις υποστηρικτές την αποθεώνουν για τα μεταβολικά της οφέλη και τη δυνατότητά της να «επαναφέρει» το σώμα σε ισορροπία, ενώ άλλοι εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για τις επιπτώσεις της σε πιο ευάλωτους οργανισμούς. Είναι άραγε το «μαγικό όπλο» για υγεία και μακροζωία ή μία ακόμη αυστηρή πρακτική που πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή και επιστημονική καθοδήγηση; Οι απαντήσεις έρχονται μέσα από έρευνες, κλινικά δεδομένα και τη γνώμη των ειδικών.
Ποιες είναι οι πραγματικές επιδράσεις της διαλειμματικής νηστείας στην υγεία; Γιατί δεν είναι για όλους και τι λέει ο ειδικός, ο Διαιτολόγος Κάρολος Παπαλαζάρου;
Τι είναι η διαλειμματική νηστεία
Η διαλειμματική νηστεία (ΔΝ) περιλαμβάνει διατροφικά πρότυπα που εναλλάσσουν περιόδους κατανάλωσης τροφής με περιόδους νηστείας. Όπως εξηγεί ο Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Κάρολος Παπαλαζάρου:
«Τα πιο διαδεδομένα μοντέλα περιλαμβάνουν τη μέθοδο 16:8 (16 ώρες νηστεία, 8 ώρες κατανάλωση τροφής), τη μέθοδο 5:2 (5 ημέρες κανονικής διατροφής, 2 ημέρες περιορισμένων θερμίδων) και την εναλλασσόμενη ημέρα νηστείας (μία μέρα με φαγητό, μία χωρίς)».
Η ΔΝ έλκει το ενδιαφέρον των ερευνητών – και όχι άδικα
Οφέλη για το βάρος, το σάκχαρο και τα λιπίδια
1. Απώλεια βάρους και αλλαγή σύνθεσης σώματος
Μελέτες δείχνουν ότι η ΔΝ οδηγεί σε σημαντική μείωση βάρους και λιπώδους μάζας. Ανασκόπηση του 2024 κατέγραψε ότι η χρονικά περιορισμένη κατανάλωση τροφής συνοδεύεται από απώλεια βάρους, μείωση σωματικού λίπους και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε υπέρβαρους/παχύσαρκους ενηλίκους
2. Βελτίωση ινσουλινοευαισθησίας
Μια μελέτη του 2018 έδειξε ότι η πρώιμη ΔΝ βελτίωσε -ανεξάρτητα από το βάρος- την ινσουλινοευαισθησία κατά 11% και μείωσε τα επίπεδα νηστείας ινσουλίνης σε προδιαβητικούς άνδρες, υποσχόμενη η πρακτική της διαλειμματικής νηστείας καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης.
3. Βελτιωμένο λιπιδαιμικό προφίλ
Η ΔΝ συνοδεύεται από μείωση LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, ενώ αυξάνει την HDL χοληστερόλη. Μια μελέτη του 2021 σε παχύσαρκους ενήλικες έδειξε σημαντικές βελτιώσεις, και πιο συγκεκριμένα, ευνοϊκή εξέλιξη για την καρδιαγγειακή πρόληψη.
4. Καρδιομεταβολική υγεία
Μειωμένη αρτηριακή πίεση, χαμηλότερη φλεγμονή, λιγότερο οξειδωτικό στρες και βελτιωμένη καρδιακή λειτουργία έχουν καταγραφεί, ενδεικτικά του δυναμικού οφέλους στη συνολική υγεία.
Προειδοποιήσεις: Κίνδυνοι και αντενδείξεις
1. Κίνδυνος υπογλυκαιμίας & αφυδάτωσης
Ιδιαίτερα σε διαβητικούς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, η ΔΝ μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες πτώσεις σακχάρου και αφυδάτωση.
2. Καρδιαγγειακός κίνδυνος από πολύ μικρά «παράθυρα» φαγητού
Μελέτη με δεδομένα 20.000 ανθρώπων έδειξε ότι όσοι κατανάλωναν τροφή σε παράθυρα μικρότερα των 8 ωρών αντιμετώπιζαν 91% μεγαλύτερο κίνδυνο θνητότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα, σε σύγκριση με αυτούς που τρέφονταν σε πλαίσια 12–16 ωρών. Τα στοιχεία, ωστόσο, χαρακτηρίζονται ως προκαταρκτικά και όχι τελεσίδικα.
3. Ευπαθείς πληθυσμοί
Η ΔΝ δεν συστήνεται για εγκύους, θηλάζουσες, παιδιά, άτομα με διατροφικές διαταραχές ή σοβαρές ιατρικές παθήσεις, όπως νευρολογικές. Η συμβουλή ιατρού είναι απαραίτητη για αυτές τις ομάδες πληθυσμού.
Επιστημονικό συμπέρασμα – Η άποψη του παθολόγου
Ο κ. Παπαλαζάρου, ο οποίος είναι συνεργάτης του Metropolitan Hospital, καταλήγει: «Συμπερασματικά, η διαλειμματική νηστεία παρουσιάζει πολλά υποσχόμενα οφέλη για την υγεία, ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη για όλους. Άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις, ευάλωτες ομάδες και άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές ενδέχεται να διατρέχουν κινδύνους. Για τον λόγο αυτό, απαιτούνται ακόμη περισσότερες έρευνες. Η καθοδήγηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας είναι καθοριστική».
Προτεραιότητα στην καθοδήγηση από ειδικό
Η διαλειμματική νηστεία δεν είναι απλά μία ακόμα δίαιτα. Έχει καλά τεκμηριωμένα οφέλη, αλλά ενέχει και σοβαρές προκλήσεις. Η χρήση της πρέπει να βασίζεται σε εξατομικευμένη καθοδήγηση και σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Το κυριότερο συμπέρασμα είναι ότι η ΔΝ μπορεί να λειτουργήσει, όταν εφαρμόζεται σωστά και με επίγνωση των κινδύνων. Όχι μόνο για απώλεια βάρους, αλλά και για συνολική ενδυνάμωση της καρδιομεταβολικής και γλυκαιμικής υγείας.
Οι πολίτες χρήσιμο είναι να γνωρίζουν ότι, στα Διαιτολογικά Ιατρεία, παρέχεται εξειδικευμένη υποστήριξη από ειδικούς, με στόχο την αξιοποίηση των καλύτερων διατροφικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της διαλειμματικής νηστείας, με ασφάλεια, επιστημονική βάση και στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής.
