Λάβατε SMS για να προμηθευτείτε δωρεάν self-test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου; Οι ειδικοί αναλύουν όσα θέλουμε να γνωρίζουμε για το τεστ αλλά και για τον αυτόν τον τύπου καρκίνου.
Ο καρκίνος παχέος εντέρου ανήκει στο top 3 των καρκίνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU Science Hub, δεδομένα Οκτωβρίου 2023), μαζί με τον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο του προστάτη. Αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό και κάνει ακόμη πιο σημαντική την έγκαιρη πρόληψη με μη επεμβατικές μεθόδους όπως είναι το self-test το οποίο μπορούν πλέον να προμηθευτούν δωρεάν από τα φαρμακεία όσοι ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 50-69 ετών. Να πούμε όμως ότι, εκτός από τα τεστ που δίνονται δωρεάν, υπάρχουν κι άλλα που μπορούμε να αγοράσουμε με σχετικά μικρό κόστος, περίπου 10 ευρώ.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου
Η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου εμφανίζεται τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες, με μεγαλύτερη επίπτωση στους άντρες. Παρουσιάζεται κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών, μπορεί όμως να παρουσιαστεί σπανίως και σε μικρότερη ηλικία, με μεγαλύτερη πιθανότητα θανάτου, σύμφωνα με τα δεδομένα European cancer mortality predictions (2024). Ωστόσο στοιχεία από τις ΗΠΑ δείχνουν αύξηση του καρκίνου του παχέος εντέρου και σε νεότερες ηλικίες πλέον και γι’ αυτό έχουν κατεβάσει την συνιστώμενη ηλικία για την πρώτη κολονοσκόπηση από τα 50 στα 45 έτη.
Με όλα τα παραπάνω δεδομένα, οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής, Δρ. Μαρία Καπαρέλου, Παθολόγος – Ογκολόγος, Παναγιώτα Ζαχαράκη, Βιολόγος, και Θάνος Δημόπουλος, τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής απαντούν σε κάποιες συχνές απορίες και μας εξηγούν τι ισχύει.
Ερωτήσεις και απαντήσεις
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου;
Σύμφωνα με το Knowledge for Policy της ΕΕ, υπάρχουν μη- τροποποιήσιμοι και τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Στους μη τροποποιήσιμους, αυτούς δηλαδή που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, ανήκει η ηλικία, η γενετική προδιάθεση και το ιατρικό ιστορικό (όπως ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, ύπαρξη αδενωματωδών πολυπόδων, ατομικό ιστορικό χρόνιας φλεγμονώδους νόσου του εντέρου), όπως και το μεγαλύτερο ύψος ενήλικα.
Στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου ανήκουν η ανθυγιεινή διατροφή, η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, το κάπνισμα, όπως και η παχυσαρκία με τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.
Τι περιλαμβάνει ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να προληφθεί στο 90% των περιπτώσεων με την εφαρμογή προσυμπτωματικού ελέγχου. Τη διενέργεια, δηλαδή, ελάχιστα επεμβατικών ή μη επεμβατικών εξετάσεων για τον εντοπισμό μιας αλλοίωσης σε προκαρκινικό στάδιο (πολύποδας) ή ενός καρκίνου σε αρχόμενο ή πιο προχωρημένο στάδιο, και τη θεραπευτική της αντιμετώπιση, οπότε και η πρόγνωση του ασθενούς είναι καλύτερη και οι πιθανότητες ίασης ιδιαίτερα αυξημένες.
Οι πιο πρόσφατες συστάσεις της European Commission Initiative on Colorectal Cancer αναφέρουν ότι σε ασυμπτωματικούς ενήλικες 50-69 ετών με μέτριο κίνδυνο καρκίνο παχέος εντέρου συνιστάται προσυμπτωματικός έλεγχος με οργανωμένο πληθυσμιακά πρόγραμμα. Ειδικότερα, εξέταση επιλογής θεωρείται η ανοσοϊστοχημική (self- test, faecal immunochemical testing -FIT), η οποία ανάλογα με το αποτέλεσμα, χρήζει να ακολουθηθεί με ενδοσκόπηση (κολονοσκόπηση). Το FIT είναι ένα τεστ που αναζητά μικροσκοπικά ίχνη αίματος στα κόπρανα (δεν φαίνονται με γυμνό οφθαλμό). Το αίμα στα κόπρανα μπορεί να προκληθεί από μια σειρά ιατρικών παθήσεων, αλλά μπορεί επίσης να είναι σημάδι καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτό το self-test (σε ειδική συσκευασία) μπορεί να διεξαχθεί στο σπίτι, με συλλογή δείγματος, ανάλυση του δείγματος αφού τοποθετηθεί στο ειδικό σημείο του self-test και διαθεσιμότητα των αποτελεσμάτων σε λίγα λεπτά.
Τι σημαίνει το αρνητικό αποτέλεσμα στο self-test;
Ένα αρνητικό αποτέλεσμα της εξέτασης σημαίνει ότι δεν βρέθηκε αίμα στα δείγματα και δεν χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες προς το παρόν. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει ότι αποκλείεται ο καρκίνος του εντέρου ή ότι δεν θα εμφανιστεί ποτέ καρκίνος του εντέρου. Αυτό συμβαίνει γιατί ορισμένοι καρκίνοι του εντέρου δεν αιμορραγούν ή αιμορραγούν μόνο μερικές φορές και διότι το τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του εντέρου ανιχνεύει τη συντριπτική πλειοψηφία, αλλά όχι όλους τους καρκίνους του παχέος εντέρου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό το τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου να διεξάγεται ανά 1-3 χρόνια. Εάν το αποτέλεσμα δοκιμής είναι αρνητικό, δεν χρειάζεται κάποια άλλη ενέργεια. Εάν υπάρχουν συμπτώματα καρκίνου του εντέρου ( που δεν είναι ειδικά, αλλά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν αίμα στα κόπρανα, αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, απώλεια βάρους, κοιλιακά άλγη), ακόμη και μετά από ένα αρνητικό αποτέλεσμα της εξέτασης, χρειάζεται άμεση επίσκεψη σε γιατρό.
Τι σημαίνει το θετικό αποτέλεσμα στο self-test;
Ένα θετικό αποτέλεσμα της δοκιμής σημαίνει ότι κάποια μικρογραμμάρια αιμοσφαιρίνης (πρωτεΐνη που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια) βρέθηκαν στα κόπρανα. Ένα θετικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει πάντα καρκίνος του εντέρου. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους υπάρχει αίμα στα κόπρανα, και οι περισσότεροι από αυτούς δεν σχετίζονται με τον καρκίνο. Εάν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι θετικό, θα πρέπει να προγραμματιστεί μια επίσκεψη στον γιατρό για να διερευνηθεί τι προκαλεί την αιμορραγία. Ο γιατρός πιθανότατα θα παραπέμψει το άτομο για κολονοσκόπηση.
Τι σημαίνει ασαφές αποτέλεσμα στην εξέταση αυτή;
Το ασαφές αποτέλεσμα το αξιολογούμε ως θετικό αποτέλεσμα.
Σε τι μας βοηθά η εξέταση αυτή και ποια είναι τα μειονεκτήματά της;
Με στόχο τη βελτίωση της συμμόρφωσης, μη παρεμβατικές τεχνικές προσυμπτωματικού ελέγχου, όπως είναι ο έλεγχος της αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα και ο έλεγχος DNA στα κόπρανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Οι εξετάσεις αυτές όμως έχουν μικρότερη ευαισθησία και ειδικότητα, πρέπει να επαναλαμβάνονται ανά 1-3 χρόνια και προϋποθέτουν τον έλεγχο με κολονοσκόπηση επί θετικών αποτελεσμάτων.
Τι κάνουμε εάν υπάρχει περίπτωση αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου
Σε περίπτωση αυξημένου κινδύνου συνεννοούμαστε με τον γιατρό μας, ώστε να μας ενημερώσει για την ηλικία έναρξης, τη συχνότητα και τον τρόπο διεξαγωγής του προσυμπτωματικού ελέγου. Η καθιερωμένη πρακτική προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου περιλαμβάνει τη διενέργεια κολονοσκόπησης ανά 5-10 έτη με ηλικία έναρξης τα 45 με 50 έτη για τον γενικό πληθυσμό. Η κολονοσκόπηση όμως αποτελεί ήπια επεμβατική διαδικασία και τα ποσοστά συμμόρφωσης με το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου είναι ως εκ τούτου μικρότερα. Γι’ αυτό, η χρήση κατ’ αρχήν self-test, μπορεί να συντελέσει ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της προσυμπτωματικής διάγνωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου.