Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν σαφείς προειδοποιήσεις για τους κινδύνους του τοκετού στο σπίτι, ιδίως σε πολύπλοκες εγκυμοσύνες, και να έχουν πρόσβαση σε έμπειρες μαίες και ασφαλείς υπηρεσίες μητρότητας.
Όταν η επιλογή του τοκετού στο σπίτι γίνεται ρίσκο
Ο τοκετός στο σπίτι αποτελεί για πολλές γυναίκες μια επιλογή που συνδέεται με την οικειότητα, την ηρεμία και την ανάγκη για έναν λιγότερο παρεμβατικό τοκετό. Ωστόσο, διεθνείς ειδικοί στην εγκυμοσύνη και τη μητρική φροντίδα προειδοποιούν ότι η ενημέρωση γύρω από τους κινδύνους είναι συχνά ανεπαρκής, ενώ οι υπηρεσίες που θα εξασφάλιζαν έναν ασφαλή τοκετό στο σπίτι παραμένουν άνισα διαθέσιμες.
Καθώς τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν αύξηση πολύπλοκων κυήσεων, ο τοκετός στο σπίτι αποτελεί μια τάση που αναδεικνύει τα προβλήματα υποστελέχωσης, εκπαίδευσης και πολιτικών περιορισμών.
Η τραγωδία που άνοιξε τη συζήτηση
Το θέμα πήρε νέα διάσταση, με μία διεθνή συζήτηση να ανοίγει, ύστερα από την τραγωδία, τον Οκτώβριο του 2025, στο Ρότσντεϊλ της Αγγλίας, όπου μια μητέρα και η νεογέννητη κόρη της πέθαναν μετά από τοκετό στο σπίτι. Η Jennifer Cahill, 34 ετών, υπέστη σοβαρή αιμορραγία, ενώ το βρέφος γεννήθηκε χωρίς να αναπνέει, με τον ομφάλιο λώρο τυλιγμένο γύρω από τον λαιμό του.
Η έρευνα του ιατροδικαστή αποκάλυψε «κατάφωρη αποτυχία παροχής βασικής ιατρικής φροντίδας», ενώ το νοσοκομειακό ίδρυμα παραδέχτηκε «σοβαρά λάθη» στον χειρισμό του περιστατικού.
Παρότι ο τοκετός στο σπίτι προτείνεται μόνο για εγκυμοσύνες χαμηλού κινδύνου, η Cahill ανήκε σε ομάδα υψηλού κινδύνου λόγω προηγούμενης σοβαρής αιμορραγίας. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με την κατάθεση του συζύγου της, οι κίνδυνοι δεν της είχαν εξηγηθεί πλήρως. Εκφράσεις όπως «εκτός κατευθυντήριων οδηγιών» αντικατέστησαν την πιο ξεκάθαρη έννοια του «αντίθετα με την ιατρική σύσταση», ενώ ο κίνδυνος θανάτου δεν αναφέρθηκε ξεκάθαρα.
«Δύο αποτρέψιμοι θάνατοι»: Τι λένε οι ειδικοί
Η Kim Thomas, διευθύνουσα σύμβουλος της Birth Trauma Association, τονίζει ότι πολλές γυναίκες επιλέγουν τοκετό στο σπίτι μετά από τραυματικές εμπειρίες στο μαιευτήριο. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπως της Cahill, όπου υπάρχουν ήδη επιπλοκές από προηγούμενη γέννα, «ο τοκετός στο σπίτι μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος».
Η ίδια επισημαίνει ότι η ενημέρωση προς τη μέλλουσα μητέρα ήταν ελλιπής, στερώντας της τη δυνατότητα να λάβει πραγματικά ενσυνείδητη απόφαση.
Υποστελέχωση, κούραση και ελλιπής εκπαίδευση: Ένα σύστημα υπό πίεση
Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι δύο μαίες που παρευρέθηκαν στον τοκετό είχαν εργαστεί σε 12ωρες βάρδιες και είχαν παραμείνει άυπνες για πάνω από 30 ώρες. Δεν είχαν ενημερωθεί για το λεπτομερές πλάνο τοκετού της οικογένειας, ενώ βασικές ενδείξεις —όπως η αρτηριακή πίεση της μητέρας και οι παλμοί του μωρού— δεν καταγράφηκαν σωστά.
Η Kim Thomas σημειώνει ότι είναι «ανήθικο» να καλείται μια μαία να αναλάβει έναν τοκετό υψηλού κινδύνου ύστερα από τόσο εξαντλητική εργασία, ενώ τονίζει ότι μόνο οι πλέον έμπειρες μαίες πρέπει να αναλαμβάνουν περίπλοκους τοκετούς στο σπίτι.
Παράλληλα, μαρτυρίες αναφέρουν «ανησυχία» και «δισταγμό» του προσωπικού για τις κλήσεις σε τοκετούς κατ’ οίκον, λόγω φόρτου εργασίας και ανεπαρκών πόρων.
Τι ισχύει στην Ελλάδα για τον τοκετό στο σπίτι
Στην Ελλάδα ο τοκετός στο σπίτι είναι νόμιμος, εφόσον η εγκυμοσύνη είναι χαμηλού κινδύνου και η γυναίκα έχει την κατάλληλη υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας, όπως μαία ή γιατρό.
Προϋποθέσεις
· Η εγκυμοσύνη να είναι χαμηλού κινδύνου και η γυναίκα να είναι υγιής.
· Να υπάρχει η παρουσία πιστοποιημένου επαγγελματία υγείας, συνήθως μαίας σε συνεργασία με γιατρό.
· Να υπάρχει πλήρης υποστήριξη από τον σύντροφο.
Η αποστολή του The Birth Center
Το The Birth Center είναι το πρώτο Ανεξάρτητο Κέντρο Φυσικού Τοκετού. Πρόκειται μια πρωτοβάθμια δομή υγείας, που προσφέρει επιστημονικά τεκμηριωμένη και ολοκληρωμένη φροντίδα στις γυναίκες να γεννήσουν με φυσικό τοκετό, εντός ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, βιώνοντας την εμπειρία του τοκετού όπως την ονειρεύονται.
Φυσικός ή φυσιολογικός τοκετός: Ποια είναι η διαφορά;
Ο φυσικός τοκετός αφορά μια γέννα χωρίς αναίτιες ιατρικές παρεμβάσεις και επισκληρίδιο αναλγησία. Στον φυσιολογικό τοκετό διενεργούνται κάποιες ιατρικές παρεμβάσεις ή και επισκληρίδιος αναλγησία και η γυναίκα γεννάει επίσης κολπικά. Στο The Birth Center, οι γυναίκες έχουν την επιλογή του φυσικού τοκετού, κατά την οποία το σώμα και το μυαλό καθοδηγούν τη διαδικασία, πάντα υπό την προσεκτική φροντίδα των κατάλληλα καταρτισμένων μαιών/μαιευτών.
«Ανοιχτή συζήτηση, όχι τυφλές απαγορεύσεις»
Επιστρέφοντας στη διεθνή συζήτηση, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Shuby Puthussery επισημαίνει ότι η λύση δεν είναι ούτε η απαγόρευση ούτε η άκριτη προώθηση του τοκετού στο σπίτι. Αντιθέτως, χρειάζεται:
- διαφάνεια προς τις γυναίκες,
- εμπειρότατες μαίες με εξελιγμένες δεξιότητες,
- σαφής συζήτηση για τα χειρότερα πιθανά σενάρια,
- σχεδιασμός για άμεση μεταφορά στο μαιευτήριο αν υπάρξει ανάγκη.
Για γυναίκες με ιατρικές επιπλοκές ή πρώτο τοκετό, η σύσταση παραμένει ξεκάθαρη: τοκετός σε νοσοκομείο με άμεση πρόσβαση σε εξειδικευμένη φροντίδα.
Τι δείχνουν τα επιστημονικά δεδομένα
Η καθηγήτρια Asma Khalil, διεθνώς αναγνωρισμένη μαιευτήρας, αναφέρει ότι:
- Για γυναίκες χαμηλού κινδύνου που έχουν ήδη γεννήσει χωρίς επιπλοκές, ο τοκετός στο σπίτι μπορεί να είναι ασφαλής με κατάλληλη ομάδα μαιών.
- Όμως, για πρωτοτόκες ή γυναίκες υψηλού κινδύνου, τα δεδομένα δείχνουν αυξημένους κινδύνους για το μωρό.
- Επιπλοκές όπως δυστοκία, ρήξη μήτρας, αιμορραγία ή προβλήματα με τον ομφάλιο λώρο απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό στο σπίτι.
Στην περίπτωση της άτυχης Cahill, η σοβαρή αιμορραγία (απώλεια πέντε λίτρων αίματος) οδήγησε σε καρδιακή ανακοπή και τελικά σε πολυοργανική ανεπάρκεια.
Το ευρύτερο πρόβλημα: Πολύπλοκες εγκυμοσύνες και λίγες μαίες
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι καλούνται να διαχειριστούν ολοένα και περισσότερες περίπλοκες εγκυμοσύνες, μια εξέλιξη που απαιτεί περισσότερο χρόνο, περισσότερη εξειδίκευση και περισσότερη στελέχωση.
Η Asma Khalil υπογραμμίζει ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να επενδύσουν σε:
- επαρκή αριθμό μαιών και μαιευτήρων,
- σύγχρονες εγκαταστάσεις,
- συνεχή εκπαίδευση προσωπικού,
- υπηρεσίες που μπορούν να ανταποκριθούν σε σύνθετα περιστατικά τοκετού.
Η φωνή των γονέων: Δικαίωμα στην επιλογή, ανάγκη για αξιοπιστία
Η Katherine Walker από το National Childbirth Trust τονίζει ότι κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέξει τον τόπο τοκετού. Όμως η επιλογή πρέπει να είναι ενημερωμένη, ασφαλής και σεβαστή.
Ακόμη και σε χαμηλού κινδύνου κυήσεις, πρέπει να υπάρχει πλάνο επείγουσας μεταφοράς στο νοσοκομείο, καθώς και κατανόηση ότι η απόφαση μπορεί να αλλάξει ακόμη και την τελευταία στιγμή.
Ωστόσο, η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες τοκετού στο σπίτι παραμένει άνιση: άλλες περιοχές διαθέτουν εξειδικευμένες ομάδες, ενώ άλλες στηρίζονται σε υπερφορτωμένο κοινοτικό προσωπικό.
Ασφάλεια, διαφάνεια και επένδυση στο μέλλον της μητρότητας
Ο τοκετός στο σπίτι μπορεί να αποτελέσει μια ασφαλή επιλογή για κάποιες γυναίκες, αλλά μόνο όταν υποστηρίζεται από:
- σαφή ενημέρωση,
- κατάλληλη αξιολόγηση κινδύνου,
- έμπειρες και ξεκούραστες μαίες,
- σύστημα υγείας που λειτουργεί χωρίς κενά.
Η συζήτηση δεν αφορά στο «ναι ή όχι» στον τοκετό στο σπίτι, αλλά το πώς διασφαλίζουμε ότι κάθε γυναίκα λαμβάνει τη φροντίδα, την υποστήριξη και την ενημέρωση που πραγματικά αξίζει.
