Θυμόμαστε όταν πρωτοακούσαμε τη λέξη “burnout” στις αρχές της χιλιετίας. Μας φαινόταν κάτι που αφορά διαφημιστές, χρηματιστές και ανθρώπους με εξωφρενικά ωράρια. Κι όμως, σήμερα το ζούμε όλοι μας, μέσα στα σπίτια και στα γραφεία μας.
Δεν είναι μόνο οι εξαντλητικοί ρυθμοί της δουλειάς. Είναι οι συνεχείς αλλαγές, η αβεβαιότητα, η τηλεργασία που μπέρδεψε τα όρια προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, η πίεση της τεχνολογίας και φυσικά η οικονομική στενότητα που ακόμη μας επηρεάζει. Νιώθουμε συχνά ένα «μαύρο σύννεφο» πάνω από το κεφάλι μας, να μας στερεί τη χαρά της καθημερινότητας και να μας κάνει πιο απαισιόδοξους για το μέλλον. Όλο αυτό είναι μέρος ή το σύνολο του burnout για το οποίο συζητάμε.
Τι είναι το burnout;
Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης σημαίνει μακροχρόνια σωματική, διανοητική και συναισθηματική κόπωση. Σήμερα, αναγνωρίζεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως μια πραγματική επαγγελματική κατάσταση που σχετίζεται άμεσα με το χρόνιο εργασιακό στρες.
Όπως το περιγράφει η Christina Maslach, ψυχολόγος και πρωτοπόρος της έρευνας για το burnout (UC Berkeley), το burnout είναι ένα ψυχολογικό σύνδρομο που εμφανίζεται ως παρατεταμένη ανταπόκριση στους διαπροσωπικούς στρεσογόνους παράγοντες στην εργασία. Με πιο απλά λόγια, η εξουθένωση προκύπτει ως παρατεταμένη αντίδραση σε χρόνιους στρεσογόνους παράγοντες στη δουλειά, με τρεις βασικές διαστάσεις: εξάντληση, κυνισμός/απόσταση από την εργασία και μειωμένη αποτελεσματικότητα.
Μήπως έχουμε καεί και δεν το ξέρουμε;
Ας δούμε μερικά σημάδια εξουθένωσης που χτυπούν καμπανάκι:
• Το καλοκαίρι πέρασε χωρίς να πάρουμε πραγματική ανάσα.
• Τη Δευτέρα (κάθε Δευτέρα) το πρωί νιώθουμε ότι σέρνουμε τα πόδια μας.
• Η κάθε μέρα μοιάζει με αντιγραφή της προηγούμενης, χωρίς νόημα.
• Ο ύπνος μας διακόπτεται ή δεν μας ξεκουράζει.
• Ένα βάρος στο στήθος, πονοκέφαλοι ή ανεξήγητοι πόνοι γίνονται συχνοί.
• Πέφτει η άμυνά μας και αρρωσταίνουμε πιο εύκολα.
• Χάνουμε το κέφι μας να βγούμε, να διασκεδάσουμε, να χαρούμε.
• Νευριάζουμε με το παραμικρό και συγκρουόμαστε πιο εύκολα με τους γύρω μας.
Αν σε περισσότερα από τρία από τα παραπάνω απαντάμε «ναι», είναι πιθανό το burnout να μας έχει ήδη αγγίξει.
3 βήματα για να προλάβουμε και να διαχειριστούμε το burnout
Εστιάζουμε στη σωματική ευεξία μας
Προσπαθούμε να κοιμόμαστε αρκετά, βρίσκουμε χρόνο για ήπια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, yoga), τρώμε πιο σωστά και πιο «σπιτικά». Περισσότερα φρούτα, λαχανικά και λιγότερο junkfood κάνουν θαύματα στην ενέργεια και στο ανοσοποιητικό μας.
Διαχειριζόμαστε το άγχος μας
Μαθαίνουμε να κάνουμε διαλείμματα και να ξεχωρίζουμε το «γρήγορα» από το «βιαστικά». Δίνουμε χρόνο σε όσα μας φτιάχνουν τη διάθεση και μας βοηθούν να αποσυνδεθούμε από το άγχος της δουλειάς: μουσική, διάβασμα, φίλους, χαλάρωση. Αποσυνδεόμαστε από οθόνες για λίγες ώρες και ερχόμαστε πιο κοντά στους ανθρώπους μας.
Βρίσκουμε νέα κίνητρα
Ανακαλύπτουμε ξανά τι μάς ενθουσιάζει επαγγελματικά. Βάζουμε όρια, λέμε «όχι» όταν χρειάζεται, ξαναορίζουμε ποιες είναι οι πραγματικές μας προτεραιότητες. Έρευνες έχουν βρει πως όταν αυτό που κάνουμε μας γεννάει πάθος και αισθανόμαστε ότι έχει νόημα, τότε είναι λιγότερο πιθανό να καταλήξουμε σε εξουθένωση.
Μικρός οδηγός: τι μπορούμε να κάνουμε αν νιώθουμε
• Εξάντληση: δεν φορτώνουμε τον εαυτό μας με μη ρεαλιστικές υποχρεώσεις.
• Έλλειψη κινήτρου: θέτουμε νέους προσωπικούς στόχους.
• Απογοήτευση: ψάχνουμε την αισιόδοξη πλευρά στα μικρά πράγματα.
• Δυσκολία συγκέντρωσης: κάνουμε διαλείμματα και σημειώνουμε όσα ξεχνάμε.
• Πτώση απόδοσης: θυμόμαστε ότι με υπομονή και αυτοφροντίδα μπορούμε να επανέλθουμε.
• Ευερεθιστότητα: αποφεύγουμε όσα μάς θυμώνουν και αποδεχόμαστε ότι δεν γίνεται να ελέγχουμε τα πάντα.
• Αμφιβολία για τις ικανότητες μας: αναγνωρίζουμε και εστιάζουμε τη σκέψη στις επιτυχίες μας.
• Αδιαφορία για τον εαυτό μας: ξεκινάμε από μικρά βήματα αυτοφροντίδας.
• Συχνότερα προβλήματα υγείας: βελτιώνουμε διατροφή μας και δεν παραλείπουμεπρολήπτικές εξετάσεις.
• Μη ικανοποίηση από τη ζωή: θέτουμε νέους στόχους και δίνουμε αξία στα καθημερινά.
