Όλοι μας έχουμε βιώσει σωματικό πόνο: πονοκέφαλους, κράμπες, πόνους στη μέση ή σε άλλα σημεία ή όργανα στο σώμα μας. Η πρώτη, ενστικτώδης κίνηση που κάνουμε είναι να ψάξουμε στο ντουλαπι με τα χάπια. Ωστόσο, το σώμα μας διαθέτει ήδη τα πιο ισχυρά φυσικά παυσίπονα για να μας ανακουφίσει.
Αυτό ακριβώς υποστηρίζει ο διάσημος νευροχειρουργός, Δρ. Sanjay Gupta, ο οποίος έχει βραβευτεί για τα σημαντικά βιβλία που έχει γράψει για πολλά ιατρικά θέματα. Μετά από δεκαετίες μελέτης του πόνου, αποκαλύπτει πως δεν χρειάζεται να βασιζόμαστε μόνο σε φάρμακα. Το σώμα μας διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς κατά του πόνου, που μπορούν να κάνουν θαύματα.
Ο Δρ. Sanjay Gupta εξηγεί τους φυσικούς, «παυσίπονους», μηχανισμούς του σώματός μας
«Ο πόνος είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί, να ποσοτικοποιηθεί ή να περιγραφεί με ακρίβεια. Αποτελεί ένα αληθινά μυστηριώδες ανθρώπινο βίωμα. Στα 25 χρόνια που εργάζομαι ως νευροχειρουργός, έχω έρθει αντιμέτωπος με πάρα πολλά περιστατικά πόνου και ταλαιπωρίας, συχνά χρόνια, επίμονα και δύσκολα διαχειρίσιμα. Αυτός είναι ο λόγος που τα τελευταία τρία χρόνια αφιερώθηκα στη μελέτη των πολύπλοκων μηχανισμών του πόνου, της σχέσης του με τον εγκέφαλο και σε στρατηγικές αντιμετώπισής του που πιθανότατα δεν έχετε σκεφτεί ποτέ.
Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί την ανακούφιση από τον πόνο ως κάτι που έρχεται “απ’ έξω”: χάπια, ενέσεις, αναισθησίες. Όμως η αλήθεια είναι ότι διαθέτουμε ένα εξαιρετικά περίπλοκο εσωτερικό σύστημα αντιμετώπισης του πόνου, που περιλαμβάνει βιοχημικούς μηχανισμούς, νευρωνικά κυκλώματα και δίκτυα νου-σώματος, τα οποία ενεργοποιούνται από μόνα τους.
Κάθε μέρος του σώματός μας –εγκέφαλος, νους, αίμα, οστά– είναι “καλωδιωμένο” όχι μόνο για να αισθάνεται πόνο, αλλά και για να τον ανακουφίζει. Αυτούς τους εσωτερικούς μηχανισμούς, που συχνά μένουν στη σκιά, αρχίζουμε μόλις τώρα να κατανοούμε».
Οι ενδορφίνες: το «φάρμακο» που παράγουμε μόνοι μας
Η λέξη προέρχεται από το endogenous (=εσωτερικής προέλευσης) και το morphine. Πρόκειται για χημικές ουσίες που παράγει ο οργανισμός και δρουν στους ίδιους υποδοχείς με τα οπιούχα φάρμακα, μόνο που λειτουργούν πιο έξυπνα, πιο ισορροπημένα και χωρίς τις επικίνδυνες παρενέργειες.
Αν έχεις νιώσει ποτέ εκείνη την ευφορία μετά από τρέξιμο ή μια βόλτα με έντονο βάδισμα, τότε ξέρεις ήδη τις ενδορφίνες. Είναι οι χημικές ουσίες που μιμούνται τη μορφίνη, αλλά προέρχονται από μέσα σου. Και δεν χαρίζουν μόνο χαρά και ευεξία, αλλά μειώνουν και την αίσθηση του πόνου.
Φυσικά, δε χρειάζεται να γίνεις μαραθωνοδρόμος για να παράξει ο οργανισμός σου ενδορφίνες: Ένα brisk walk 20 λεπτών μπορεί να αρκεί για να πάρεις τη «δόση» σου!
Η δύναμη της αγκαλιάς και του μυαλού
Δεν είναι τυχαίο ότι μια αγκαλιά ή η παρουσία ενός αγαπημένου προσώπου μάς ηρεμεί. Η στοργή ενεργοποιεί κυκλώματα στον εγκέφαλο που μειώνουν τον πόνο. Ακόμα και η μουσική, ένα τηλεφώνημα από φίλη ή η ενασχόληση με κάτι που μας δίνει χαρά μπορεί να λειτουργήσει σαν φυσικό αναλγητικό.
Placebo: το «εικονικό χάπι» που δουλεύει στ’ αλήθεια
Αν και συχνά το αντιμετωπίζουμε σαν αστείο, το placebo είναι πραγματική δύναμη. Οι προσδοκίες και οι σκέψεις μας αρκούν για να ενεργοποιήσουν το ενδογενές σύστημα παυσίπονων. Με άλλα λόγια: αν πιστεύεις ότι κάτι σε βοηθά, ο εγκέφαλος βρίσκει τρόπους να το κάνει αληθινό.
Κίνηση αντί για ακινησία
Για χρόνια μαθαίναμε ότι σε έναν τραυματισμό πρέπει να ξεκουραζόμαστε απόλυτα. Σήμερα, όμως, η επιστήμη ανατρέπει τον κανόνα: ήπια κίνηση και στοχευμένη άσκηση φαίνεται ότι επιταχύνουν την επούλωση. Γι’ αυτό και οι νέες οδηγίες μιλούν για MEAT (Movement, Exercise, Analgesia, Treatment) αντί για το κλασικό RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation).
Φυσικά boosters από τη διατροφή
Πέρα από τα χάπια, υπάρχουν ουσίες που μελετώνται για την ανακούφιση από τον πόνο:
Κουρκουμάς: με αντιφλεγμονώδη δράση, χρήσιμος στην οστεοαρθρίτιδα.
Μαγνήσιο: χαλαρώνει τους μυς και μειώνει τις κράμπες.
Συνένζυμο Q10: βοηθά σε μυϊκούς πόνους και πίεση.
Το βασικό μήνυμα
Ο πόνος είναι μέρος της ζωής μας, αλλά δεν χρειάζεται να τον αντιμετωπίζουμε μόνο με χάπια. Το σώμα μας διαθέτει ένα εντυπωσιακό οπλοστάσιο, από ενδορφίνες και placebo μέχρι την αγάπη και την κίνηση. Αν μάθουμε να ακούμε και να αξιοποιούμε αυτούς τους φυσικούς μηχανισμούς, θα βρούμε την πιο ισορροπημένη, υγιή και ουσιαστική ανακούφιση.
Την επόμενη φορά που θα πονέσεις, θυμήσου: η βασική «θεραπεία» που χρειάζεσαι βρίσκεται ήδη μέσα στο σώμα σου.
