Όλοι γνωρίζουμε ότι η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα στο δέρμα. Πόσοι όμως έχουμε συνειδητοποιήσει ότι κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί και στα μάτια μας;
Η φωτοκερατίτιδα, γνωστή και ως «ηλιακό έγκαυμα των ματιών», είναι μια επώδυνη και δυνητικά επικίνδυνη φλεγμονώδης κατάσταση του κερατοειδούς που προκαλείται από υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία – είτε από τον ήλιο είτε από τεχνητές πηγές, όπως τα σολάριουμ και οι λάμπες υδραργύρου. Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και ιδρυτής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Laser Vision, το καλοκαίρι η κατάσταση αυτή συναντάται συχνότερα λόγω των συνηθειών μας στην παραλία ή σε άλλους ανοιχτούς χώρους.
Τι είναι η φωτοκερατίτιδα και πώς προκαλείται;
Κατά τη διάρκεια των υπαίθριων δραστηριοτήτων, ειδικά κοντά σε ανακλαστικές επιφάνειες όπως η άμμος, το νερό ή ακόμη και τα τζάμια των κτηρίων, οι υπεριώδεις ακτίνες ανακλώνται και εισέρχονται στο μάτι από διάφορες κατευθύνσεις, προκαλώντας βλάβες όχι μόνο στον κερατοειδή, αλλά και στον επιπεφυκότα – τον λεπτό υμένα που καλύπτει το μπροστινό μέρος του ματιού και το εσωτερικό των βλεφάρων.
Η υπερβολική έκθεση στην UV ακτινοβολία προκαλεί φλεγμονή και καταστροφή των επιθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς, αφήνοντας εκτεθειμένα τα υποκείμενα νεύρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έντονη ενόχληση και τον οξύ πόνο, ενώ συνήθως προσβάλλονται και τα δύο μάτια ταυτόχρονα.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα της φωτοκερατίτιδας δεν εμφανίζονται άμεσα, αλλά μέσα σε 30 λεπτά έως και 12 ώρες μετά την έκθεση. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
Έντονο πόνο στα μάτια
Κοκκίνισμα του επιπεφυκότα και των βλεφάρων
Αίσθηση «σαν να έχει μπει άμμος στα μάτια»
Υπερβολική δακρύρροια
Οίδημα (πρήξιμο) στα βλέφαρα
Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως)
Μείωση της όρασης
Πονοκέφαλο
Σπανιότερα, αλλαγή στην αντίληψη των χρωμάτων ή προσωρινή απώλεια της όρασης
Σε πιο βαριές περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί κοκκίνισμα στο πρόσωπο ή να επηρεαστεί η λειτουργία του αμφιβληστροειδούς.
Τι πρέπει να κάνω αν εμφανίσω συμπτώματα;
Η πρώτη και πιο σημαντική ενέργεια είναι η άμεση απομάκρυνση από την πηγή της UV ακτινοβολίας. Ο πάσχων πρέπει να παραμείνει σε σκοτεινό και δροσερό περιβάλλον, αποφεύγοντας κάθε νέα έκθεση στο φως.
Η φωτοκερατίτιδα συνήθως υποχωρεί από μόνη της μέσα σε 24 έως 72 ώρες, όμως μπορεί να χρειαστεί υποστηρικτική φαρμακευτική αγωγή, όπως:
Τεχνητά δάκρυα για ενυδάτωση
Από του στόματος παυσίπονα
Αντιβιοτικές οφθαλμικές σταγόνες (κατόπιν ιατρικής συνταγής)
Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καλύπτονται τα μάτια, γιατί αυτό καθυστερεί την επούλωση του κερατοειδούς. Επίσης, απαγορεύεται το τρίψιμο των ματιών, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν δροσερές κομπρέσες στα κλειστά βλέφαρα για ανακούφιση. Όσοι φορούν φακούς επαφής, θα πρέπει να τους αφαιρέσουν και να τους αποφύγουν για όσο διαρκεί η αποκατάσταση.
Η επικοινωνία με τον οφθαλμίατρο είναι απαραίτητη τόσο αρχικά, όσο και κατά την πορεία αποκατάστασης. Αν εμφανιστεί επιδείνωση των συμπτωμάτων ή νέα ενόχληση, χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Πώς μπορώ να προφυλάξω τα μάτια μου;
Η πρόληψη είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο. Για να προστατευτούμε:
Φοράμε πάντοτε γυαλιά ηλίου με πιστοποιημένη 100% προστασία UVA & UVB, κατάλληλα από καταστήματα οπτικών.
Προτιμάμε μεγάλα ή περιμετρικά γυαλιά, που καλύπτουν το μάτι και από τις πλαϊνές αντανακλάσεις.
Χρησιμοποιούμε καπέλο με γείσο, ειδικά για τα παιδιά, των οποίων τα μάτια είναι ακόμη πιο ευάλωτα λόγω μεγαλύτερης διαφάνειας του φακού και διαστολής της κόρης.
Αποφεύγουμε την παρατεταμένη παραμονή στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ. – 5 μ.μ., ειδικά κοντά σε θάλασσα ή άλλες ανακλαστικές επιφάνειες.
Και κάτι ακόμη: Προσοχή στις μακροπρόθεσμες συνέπειες
Η φωτοκερατίτιδα δεν αφήνει μόνιμες βλάβες εφόσον αντιμετωπιστεί σωστά. Όμως η χρόνια και επαναλαμβανόμενη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία χωρίς προστασία σχετίζεται με σοβαρότερες παθήσεις, όπως:
Πτερύγιο (υπερπλασία του επιπεφυκότα)
Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ιδιαίτερα στην τρίτη ηλικία)
Καρκίνοι των βλεφάρων ή του αμφιβληστροειδούς (μελάνωμα)
Ο Δ.ρ Κανελλόπουλος τονίζει:
«Η υπεριώδης ακτινοβολία δεν είναι απλώς ένας ενοχλητικός παράγοντας – αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία των ματιών. Και όπως ακριβώς προστατεύουμε το δέρμα μας με αντηλιακό, πρέπει να μάθουμε να προστατεύουμε και τα μάτια μας με γυαλιά ηλίου υψηλής ποιότητας».
Το καλοκαίρι είναι για να το απολαμβάνουμε, αλλά όχι σε βάρος της όρασής μας. Φροντίζοντας τα μάτια μας, προλαμβάνουμε όχι μόνο τον προσωρινό πόνο της φωτοκερατίτιδας, αλλά και χρόνιες βλάβες που μπορεί να απειλήσουν την όρασή μας μακροπρόθεσμα. Η πρόληψη ξεκινά από ένα καλό ζευγάρι γυαλιά και την καθημερινή συνείδηση ότι τα μάτια μας καίγονται, ακόμη κι αν δεν το βλέπουμε αμέσως.
