Η εμμηνόπαυση, για τις περισσότερες γυναίκες, είναι μια φυσική μετάβαση που σηματοδοτεί το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας. Συνήθως, κάνει την εμφάνισή της μεταξύ 45 και 55 ετών. Όμως για κάποιες γυναίκες, το βιολογικό ρολόι σταματά πολύ νωρίτερα, πριν ακόμη την ηλικία των 40. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για πρώιμη εμμηνόπαυση, μια συνθήκη που δεν είναι σπάνια, αλλά ούτε και απλή.
Μπορεί ο διαβήτης να «σβήσει» πρόωρα τη γυναικεία αναπαραγωγική φλόγα;
Και ενώ τα αίτια είναι συχνά πολυπαραγοντικά (κληρονομικότητα, χημειοθεραπεία, αυτοάνοσα νοσήματα), ένας λιγότερο γνωστός και ενδεχομένως υποτιμημένος παράγοντας φαίνεται πως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης.
Ορμόνες, ωοθήκες και σάκχαρο: μια εύθραυστη ισορροπία
Ο διαβήτης δεν είναι μόνο μια νόσος του μεταβολισμού. Είναι μια κατάσταση που επηρεάζει το σώμα συνολικά —και αυτό περιλαμβάνει και το ορμονικό σύστημα. Όπως εξηγεί ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ευάγγελος Γκικόντες, «τόσο ο διαβήτης τύπου 1 όσο και ο τύπου 2 μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στον ορμονικό άξονα υποθάλαμος–υπόφυση–ωοθήκες, με αποτέλεσμα τη γρηγορότερη εξάντληση του ωοθηκικού αποθέματος». Αυτό σημαίνει ότι γυναίκες με διαβήτη —ιδίως τύπου 1— αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να μπουν στην εμμηνόπαυση νωρίτερα από το φυσιολογικό.
Ποιοι είναι οι μηχανισμοί πίσω από αυτό το φαινόμενο;
Αυτοάνοση επίθεση και… παρενέργειες
Ο διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοάνοσος: το ανοσοποιητικό επιτίθεται στα κύτταρα του ίδιου του οργανισμού. Κάποιες φορές, στο στόχαστρο μπαίνουν και οι ωοθήκες, προκαλώντας πρόωρη «κόπωση».
Οξειδωτικό στρες & μικροαγγειακές βλάβες
Ο διαβήτης αυξάνει το οξειδωτικό στρες και προκαλεί βλάβες στα αγγεία. Οι ωοθήκες επηρεάζονται άμεσα. Σαν φυτό που δεν ποτίζεται σωστά, μαραζώνουν πρόωρα.
Διαταραχή των γυναικείων ορμονών
Η χρόνια υπεργλυκαιμία επηρεάζει την παραγωγή των γοναδοτροπινών (FSH, LH), των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Οι διαταραχές αυτές μπορούν να επισπεύσουν την εμμηνόπαυση.
Αντίσταση στην ινσουλίνη και ωορρηξία
Στον διαβήτη τύπου 2, η αυξημένη ινσουλίνη επιδρά στους ωοθηκικούς υποδοχείς, διαταράσσοντας την ωορρηξία και την ορμονική παραγωγή. Παρόμοιο μοτίβο βλέπουμε και στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).
Τι δείχνουν οι αριθμοί – και γιατί μας αφορούν
Σε μεγάλη μελέτη του Nurses’ Health Study, παρατηρήθηκε ότι γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 εμφάνιζαν εμμηνόπαυση κατά 2–3 χρόνια νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό. Παράλληλα, γυναίκες με διαβήτη τύπου 2 ανέφεραν ακανόνιστους κύκλους, δυσκολία σύλληψης και συχνότερα περιστατικά ωοθηκικής ανεπάρκειας. Επιπρόσθετα, δεδομένα από την πανευρωπαϊκή μελέτη EPIC δείχνουν ότι ο διαβήτης επιταχύνει τη συνολική βιολογική γήρανση και η αναπαραγωγική ηλικία δεν εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα.
Η πρώιμη εμμηνόπαυση δεν αφορά μόνο στη γονιμότητα
Η απώλεια της ωοθηκικής λειτουργίας πριν την ώρα της δεν είναι μόνο ζήτημα τεκνοποίησης. Είναι και ζήτημα υγείας.
Η πρώιμη εμμηνόπαυση σχετίζεται με:
· αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο
· οστεοπόρωση
· γνωστική έκπτωση και
· ψυχολογικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη και άγχος.
«Για τις διαβητικές γυναίκες είναι ζωτικής σημασίας να υπάρχει εγρήγορση για πρώιμα σημάδια της εμμηνόπαυσης», υπογραμμίζει ο κ. Γκικόντες. «Η σωστή ενημέρωση και η τακτική παρακολούθηση μπορούν να κάνουν τη διαφορά».
Τι μπορούμε να κάνουμε – Η σημασία της πρόληψης
Η φροντίδα μιας γυναίκας με διαβήτη δεν μπορεί να είναι αποσπασματική. Χρειάζεται ολιστική προσέγγιση:
· Γλυκαιμικός έλεγχος
· Τακτικές ορμονικές εξετάσεις
· Καρδιομεταβολικός έλεγχος
· Διατροφή και σωματική δραστηριότητα
· Υποστηρικτική ψυχολογική φροντίδα
Σε ορισμένες περιπτώσεις, συστήνεται ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (HRT), πάντα εξατομικευμένα και με προσοχή λόγω των καρδιαγγειακών παραμέτρων που ενέχει ο διαβήτης.
Το σώμα σου μιλάει – Εσύ το ακούς;
Η σύνδεση μεταξύ του διαβήτη και της πρώιμης εμμηνόπαυσης μας υπενθυμίζει κάτι σημαντικό: το σώμα μας δεν λειτουργεί σε «κεφάλαια», αλλά ως ένα ενιαίο βιβλίο. Αν είσαι γυναίκα με διαβήτη —ή γνωρίζεις κάποια— ίσως, ήρθε η στιγμή να αφουγκραστείς τα σιωπηλά σημάδια, να φροντίσεις τον εαυτό σου πιο συνειδητά και να μιλήσεις με έναν ειδικό.
Η γνώση, τελικά, δεν είναι μόνο δύναμη. Είναι και τρυφερότητα προς τον εαυτό σου και το μέλλον της υγείας σου.
