Εάν έχετε καθυστέρηση και το τεστ εγκυμοσύνης βγαίνει αρνητικό, τότε μπορεί η «διάγνωση» να σας εκπλήξει. Ναι, η εμμηνόπαυση μπορεί να χτυπήσει την πόρτα ακόμη και σε γυναίκες που μόλις μπήκαν στην τέταρτη δεκαετία της ζωής τους.
«Μα είμαι μόνο 40 ετών! Μπορεί να είναι εμμηνόπαυση;» Αν έχετε αυτή την απορία, δεν είστε μόνη. Η εμμηνόπαυση συνήθως εμφανίζεται γύρω στα 51, αλλά για ένα μικρό ποσοστό γυναικών, μπορεί να έρθει πολύ νωρίτερα – ακόμα και πριν τα 40. Οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Yale εξηγούν τι σημαίνει πρόωρη εμμηνόπαυση, ποιες είναι οι διαφορές της από τη «φυσιολογική» ως προς την ηλικία εμφάνισής της εμμηνόπαυση και τι πρέπει να γνωρίζετε εάν βρίσκεστε σε αυτή τη φάση της ζωής σας.
Τι σημαίνει «πρόωρη εμμηνόπαυση»;
Η εμμηνόπαυση θεωρείται φυσιολογική, όταν συμβαίνει μετά τα 45-50 έτη, πρώιμη όταν συμβαίνει μεταξύ 40 και 45 ετών και πρόωρη εμμηνόπαυση όταν συμβαίνει πριν από τα 40. Στατιστικά, περίπου το 5% των γυναικών βιώνει εμμηνόπαυση πριν τα 45 και περίπου 1 στις 100 γυναίκες θα έχει πρόωρη διακοπή της έμμηνου ρύσης πριν από τα 40. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί ακόμα νωρίτερα: σε 1 στις 1.000 γυναίκες πριν από τα 30 και σε 1 στις 10.000 πριν από τα 20.
Είναι εμμηνόπαυση ή κάτι άλλο;
Όταν η περίοδος σταματά πρόωρα, συχνά αναφερόμαστε σε πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI). Σε αυτήν την περίπτωση, οι ωοθήκες υπολειτουργούν, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις συνεχίζουν να παράγουν ορμόνες ή να εμφανίζουν σποραδική ωορρηξία.Παρόλο που τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με αυτά της εμμηνόπαυσης (εξάψεις, ξηρότητα, αϋπνία), η κατάσταση είναι διαφορετική.
Τι μπορεί να προκαλέσει πρόωρη ή πρώιμη εμμηνόπαυση;
• Γενετικοί παράγοντες ή οικογενειακό ιστορικό
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Ενδοκρινικές διαταραχές
• Χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία
• Χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών
Μερικές φορές, η αιτία παραμένει άγνωστη.
Πώς επηρεάζει η πρόωρη εμμηνόπαυση την υγεία;
Η απώλεια των οιστρογόνων σε νεαρή ηλικία μπορεί να έχει σημαντικές μακροχρόνιες επιπτώσεις, αυξάνοντας το μακροπρόθεσμο κίνδυνο για:
• Καρδιαγγειακά νοσήματα
• Οστεοπόρωση και κατάγματα
• Γνωστικές διαταραχές, άνοια, Πάρκινσον
• Ψυχολογικές δυσκολίες (άγχος, κατάθλιψη)
• Μειωμένη σεξουαλική λειτουργία και ποιότητα ζωής
Μπορεί να αντιστραφεί η πρόωρη εμμηνόπαυση;
Εάν μαζί με τον γυναικολόγο σας, με βάση το ατομικό και οικογενειακό σας ιστορικό, καταλήξετε ότι είστε «καλή» υποψήφια , η βασική θεραπευτική προσέγγιση είναι η ορμονική υποκατάσταση (MHT ή HRT) με οιστρογόνα και προγεστερόνη. Η θεραπεία αυτή συνήθως συνεχίζεται μέχρι την ηλικία της φυσικής εμμηνόπαυσης (περίπου 50-51 ετών) και έχει ρόλο πρόληψης, αντιστρέφοντας τους κινδύνους υγείας που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση.
Είναι ασφαλής η ορμονοθεραπεία;
Η χρήση της ορμονοθεραπείας για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης έγινε αμφιλεγόμενη μετά τη διακοπή της ιστορικής μελέτης Women’s Health Initiative (WHI) στις αρχές του 2002. Εκείνη την εποχή, τα δεδομένα έδειχναν ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που λάμβαναν ορμόνες είχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, εγκεφαλικού επεισοδίου, πνευμονικής εμβολής και καρδιαγγειακών παθήσεων.Ωστόσο, από τότε, έχει επισημανθεί ένας σημαντικός περιορισμός της μελέτης: οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν ως επί το πλείστον άνω των 60 ετών, πράγμα που σήμαινε ότι είχαν ήδη υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων προβλημάτων υγείας. Μια πρόσφατη ανασκόπηση στο JAMA Network που διερεύνησε τη μελέτη WHI κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες ηλικίας κάτω των 60 ετών που συμμετείχαν στις δοκιμές ορμονικής θεραπείας WHI είχαν περισσότερα οφέλη από ό,τι κινδύνους σε σύγκριση με τις γυναίκες ηλικίας μεταξύ 60 και 79 ετών.
Τι γίνεται όταν η πρόωρη εμμηνόπαυση συμβαίνει πριν αποκτήσετε οικογένεια
Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρόωρη εμμηνόπαυση συνοδεύεται από υπογονιμότητα, αν και σε ορισμένες γυναίκες η ωορρηξία συνεχίζεται σποραδικά. Εάν επιθυμείτε να γίνετε μητέρα και η εμμηνόπαυση σας «έπιασε» απροετοίμαστη οι επιλογές σας είναι η δωρεά ωαρίων εάν έχει πάψει εντελώς η λειτουργία των ωοθηκών ή η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) εάν οι ωοθήκες σας μπορούν να παράξουν ωάρια με την ανάλογη θεραπεία υπογονιμότητας. Στην περίπτωση που η εμμηνόπαυση είναι προδιαγεγραμμένη, όπως για παράδειγμα σε περίπτωση υστερεκτομής ή χημειοθεραπείας, μπορεί ο γιατρός σας να προτείνει κρυοσυντήρηση ωαρίων ή ωοθηκικού ιστού πριν από τη θεραπεία.
Είναι πιο δύσκολη η εμμηνόπαυση στις νεότερες ηλικίες;
Η πρόωρη εμμηνόπαυση είναι συναισθηματικά και σωματικά φορτισμένη. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να αποδεχθούν τη νέα τους κατάσταση, ειδικά όταν αυτό συμβαίνει ξαφνικά (π.χ. μετά από χειρουργείο). Ας μην ξεχνάμε ότι η έλλειψη οιστρογόνων σε νεαρή ηλικία συχνά συμπίπτει με μια περίοδο έντονης δραστηριότητας, οικογενειακού προγραμματισμού και σεξουαλικής ζωής, ενώ μπορεί να προκαλέσει κολπική ατροφία, αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα, σεξουαλική δυσλειτουργία ή ακόμη και προβλήματα μνήμης.
Τι μπορείτε να κάνετε εάν έχετε στην οικογένειά σας ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης ή υποψιάζεστε ότι έχετε μπει σε φάση προεμμηνόπαυσης; Επισκεφθείτε τον γυναικολόγο σας αν:
Έχουν περάσει περισσότεροι από 3 μήνες χωρίς περίοδο
Έχετε ασυνήθιστα συμπτώματα (εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, ξηρότητα, αλλαγές στη διάθεση)
Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης
Οι αιματολογικές εξετάσεις (π.χ. FSH, οιστραδιόλη, AMH) θα βοηθήσουν στη διάγνωση. Σε κάθε περίπτωση, η πρόωρη εμμηνόπαυση δεν είναι το τέλος της θηλυκότητάς σας, αλλά σίγουρα απαιτεί ενημέρωση, έγκαιρη διάγνωση και εξατομικευμένη φροντίδα. Με τις κατάλληλες θεραπείες και υποστήριξη, οι γυναίκες που τη βιώνουν μπορούν να ζήσουν μια γεμάτη, υγιή και ενεργή ζωή – χωρίς να αφήνουν τις ορμόνες να υπαγορεύουν την καθημερινότητά τους.
