Το λεμφικό μασάζ ή μασάζ λεμφικής αποστράγγισης έχει γίνει μια δημοφιλής θεραπεία για όσους θέλουν να «σμιλέψουν» το πρόσωπό τους, αλλά οι ειδικοί λένε ότι τα πραγματικά οφέλη των λεμφικών θεραπειών συχνά παρεξηγούνται. Από το dry brushing μέχρι το tapping, η λεμφική αποστράγγιση είναι πανταχού παρούσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα μόνο βίντεο influencer σχετικά με το θέμα, μπορεί να συγκεντρώσει πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές με υποσχέσεις ότι συγκεκριμένες τεχνικές μασάζ θα αποβάλουν τα απόβλητα, θα συμβάλουν στο detox ή θα ενισχύσουν την απώλεια βάρους.
Νέο trend από το μακρινό παρελθόν
Η ιατρική που βασίζεται στη λειτουργία της λέμφου δεν είναι κάτι νέο: ο Ιπποκράτης παρατήρησε και περιέγραψε τους λεμφαδένες ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. Η πρώτη γνωστή χρήση του όρου «λεμφικό» έγινε τον 17ο αιώνα στη Δανία και τη Σουηδία, και λίγο αργότερα οι ιατρικοί λόγιοι άρχισαν να χαρτογραφούν το λεμφικό σύστημα. Μία από τις πρώτες σύγχρονες θεραπείες λεμφικής αποστράγγισης δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1930 από τον Δανό γιατρό Emil Vodder και τη σύζυγό του Estrid. Παρατήρησαν ότι το μασάζ σε ορισμένα σημεία της επιφάνειας του σώματος μπορούσε να κάνει τους λεμφαδένες πιο «ανταποκρίσιμους» και να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά στη μείωση του οιδήματος. Η μέθοδος εισήχθη στη Βόρεια Αμερική τη δεκαετία του 1970, εξηγεί η λεμφική θεραπεύτρια με έδρα το Μανχάταν, Lizabeth Gottsegen.
Ωστόσο, παρά τη δημοτικότητά της μεταξύ των θεραπευτών μασάζ, η λεμφική ιατρική δεν μελετήθηκε επαρκώς καθώς άλλοι τομείς της ιατρικής προχωρούσαν, σύμφωνα με τον Stanley Rockson, συνιδρυτή του Lymphatic and Education Research Network. Μελέτη του το 2004 διαπίστωσε ότι, κατά μέσο όρο, οι φοιτητές ιατρικής στη Βόρεια Αμερική λάμβαναν περίπου 30 λεπτά εκπαίδευσης για το λεμφικό σύστημα σε ολόκληρο το τετραετές πρόγραμμα σπουδών. Αυτή η αδιαφορία όμως έχει αλλάξει ριζικά, τόσο σε ιατρικό όσο και σε μη ιατρικό περιβάλλον και το λεμφικό μασάζ χρησιμοποιείται συχνά για την ανακούφιση συμπτωμάτων που σχετίζονται με θεραπείες καρκίνου και γενετικές διαταραχές.
«Την τελευταία δεκαετία, η επιστήμη γύρω από το λεμφικό μας σύστημα έχει πραγματικά εκτοξευθεί», λέει ο Rockson, ο οποίος είναι επίσης κάτοχος της έδρας Allan and Tina Neill στην έρευνα και ιατρική του λεμφικού συστήματος στο Πανεπιστήμιο Stanford. Το αποδίδει αυτό σε καλύτερες τεχνολογίες απεικόνισης, προόδους στις χειρουργικές τεχνικές και νέες ανακαλύψεις για το λεμφικό σύστημα σε μοριακό επίπεδο.
Η διαδικτυακή προσοχή επίσης έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια: οι αναζητήσεις Google για το «lymphatic drainage» στις ΗΠΑ αυξήθηκαν μεταξύ 2020 και 2025, με δραματική άνοδο μετά το 2023. Το hashtag του Instagram #lymphaticdrainage έχει αυτή τη στιγμή πάνω από ένα εκατομμύριο αναρτήσεις και έχει δημιουργήσει μια κατηγορία influencers που η Gottsegen αποκαλεί «lymph fluencers».
Όπως πολλά βίντεο ευεξίας στα social media, υπόσχονται αισθητικές αλλαγές που θα «σμιλέψουν», «λεπταίνουν» και «λειαίνουν» σχεδόν κάθε σημείο του σώματος, αλλά οι ειδικοί λένε ότι η λεμφική αποστράγγιση κάνει ελάχιστα για να αλλάξει ουσιαστικά ένα υγιές σώμα.
Ας ξεκινήσουμε από το βασικό: Τι είναι το λεμφικό σύστημα και πώς λειτουργεί
Το λεμφικό σύστημα είναι ένα διασυνδεδεμένο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων και οργάνων που διατηρεί την ισορροπία της λέμφου στο σώμα – ενός υγρού μείγματος λευκών αιμοσφαιρίων, νερού, πρωτεϊνών και κυτταρικών αποβλήτων.
Τα μικροσκοπικά αγγεία που αποτελούν το λεμφικό σύστημα μεταφέρουν όλη αυτή τη λέμφο ώστε να περάσει από τους λεμφαδένες: όργανα σε σχήμα φασολιού διασκορπισμένα σε όλο το σώμα. Εκεί, φιλτράρουν τα απόβλητα και απελευθερώνουν ανοσοκύτταρα για να καταπολεμήσουν λοιμώξεις ή καρκινικά κύτταρα. Η ακτινοθεραπεία ή η χειρουργική επέμβαση μπορεί να βλάψει τους λεμφαδένες, προκαλώντας συσσώρευση λέμφου στους ιστούς του σώματος και πρήξιμο στα άκρα. Περίπου ένας στους 100.000 ανθρώπους έχει γενετική προδιάθεση για αυτή τη συσσώρευση, μια πάθηση γνωστή ως λεμφοίδημα.
Οι θεραπείες λεμφικής αποστράγγισης, όπως το μασάζ, ενισχύουν την ικανότητα του λεμφικού συστήματος να μεταφέρει τη λέμφο από τους ιστούς πίσω στην κυκλοφορία του σώματος, σύμφωνα με τον Rockson.
Αν το λεμφικό σύστημα χάσει κάποιους λεμφαδένες που ενισχύουν αυτή την κίνηση -για παράδειγμα αν μία ασθενής με καρκίνο του μαστού έχει αφαιρέσει μέρος των λεμφαδένων στη μασχάλη- τότε το σύστημα μπορεί να μην μπορεί να απομακρύνει τα επιπλέον υγρά από το αντίστοιχο χέρι, με αποτέλεσμα πρήξιμο.
Η Gottsegen συνεργάζεται συχνά με καρκινοπαθείς, παρέχοντας μασάζ που βοηθά να κινηθεί η στάσιμη λέμφος προς τους λειτουργικούς λεμφαδένες. Το μασάζ λεμφικής αποστράγγισης διαφέρει από τα συνηθισμένα spa μασάζ όπως το βαθύ ιστικό μασάζ, επειδή το λεμφικό σύστημα βρίσκεται ακριβώς κάτω από το δέρμα, λέει η Gottsegen, και έτσι ο θεραπευτής τεντώνει απαλά το δέρμα με κατεύθυνση και ρυθμό για να διεγείρει τη ροή της λέμφου. Η ίδια το παρομοιάζει με το να ανοίγεις εναλλακτικούς δρόμους για να ανακατευθύνεις την κυκλοφορία, μετακινώντας τη λέμφο σε άλλους λεμφαδένες για επεξεργασία.
Μας χρειάζεται πραγματικά το λεμφικό μασάζ;
Όσοι υποφέρουν από πρήξιμο λόγω λεμφοιδήματος είναι οι μόνοι που έχουν πραγματική ανάγκη λεμφικής αποστράγγισης, λέει ο ErichBrenner, ανατόμος στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής του Ίνσμπρουκ στην Αυστρία. Για όσους δεν έχουν αυτή την πάθηση, οι λεμφαδένες τους λειτουργούν μια χαρά, ισχυρίζεται.
Η λεμφική αποστράγγιση σε κάποιον χωρίς λεμφοίδημα δεν είναι βλαβερή, προσθέτει ο Rockson, αλλά δεν θα έχει απαραίτητα τις μακροπρόθεσμες «αποτοξινωτικές» επιδράσεις που υπόσχονται ορισμένοι influencers. «Το μόνο που κάνεις με τη λεμφική αποστράγγιση είναι να διεγείρεις το σύστημα να γίνει πιο ενεργό», λέει ο Rockson. «Αν το σύστημα ήδη λειτουργεί στη σωστή του ικανότητα… τότε το λεμφικό μασάζ δεν πρόκειται να κάνει ορατή διαφορά». Και όποιο αποτέλεσμα έχει το μασάζ θα είναι προσωρινό: είτε είστε υγιείς είτε άρρωστοι, η επίδραση διαρκεί το πολύ τέσσερις έως έξι ώρες, λέει ο Rockson.
Όσον αφορά στους ισχυρισμούς των influencers ότι η λεμφική αποστράγγιση μπορεί να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος, ο Rockson λέει ότι δεν έχει καμία σχέση με την απώλεια κιλών. Η κυτταρίτιδα είναι κατακράτηση υγρών μέσα στο λίπος, οπότε η λεμφική αποστράγγιση μπορεί προσωρινά να λειάνει την κυτταρίτιδα, αλλά δεν επηρεάζει το βάρος που μετράει η ζυγαριά. Οι ισχυρισμοί ότι το λεμφικό μασάζ μπορεί να αποβάλει τοξίνες επίσης δεν ευσταθούν, προσθέτει ο Rockson.
«Υπάρχει η αντίληψη ότι, επειδή το λεμφικό σύστημα είναι σύστημα αποστράγγισης, είναι υπεύθυνο για την απομάκρυνση τοξινών», εξηγεί. «Αυτό δεν είναι αλήθεια. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα σύστημα μετακίνησης υγρών». Όταν λειτουργεί σωστά, αυτό το σύστημα μεταφέρει κυτταρικά απόβλητα – τα οποία περιέχουν φυσιολογικά υποπροϊόντα της συνεχούς αναγέννησης του σώματος και όχι βλαβερές τοξίνες.
Αν σκοπεύετε να κάνετε μασάζ λεμφικής αποστράγγισης, ο Brenner συνιστά να βεβαιωθείτε ότι ο θεραπευτής είναι πιστοποιημένος και κατάλληλα εκπαιδευμένος. Η Gottsegen προσθέτει ότι κανένα από τα εργαλεία που πωλούνται για λεμφική αποστράγγιση, όπως οι guasharollers και οι βούρτσες ξηρού βουρτσίσματος, δεν είναι απαραίτητα για τη μετακίνηση της λέμφου στο σώμα. «Θα ήμουν επιφυλακτική απέναντι σε οποιαδήποτε συσκευή και θα προτιμούσα να μάθει κάποιος για το ίδιο το λεμφικό σύστημα», λέει η Gottsegen. «Δεν χρειάζεστε τίποτα• μόνο τα χέρια σας».
Για όσους θέλουν να διασφαλίσουν ότι το λεμφικό τους σύστημα είναι υγιές, ο Rockson λέει να υιοθετήσουν τον ίδιο τρόπο ζωής που οι γιατροί συστήνουν για καλή υγεία: διατροφή πλούσια σε ανεπεξέργαστες τροφές και διατήρηση σωματικής δραστηριότητας.
Μάλλον θα συμφωνήσουμε μαζί του!
