Ο χρόνιος βήχας είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που οδηγούν ενήλικες ασθενείς στον γιατρό. Όταν το ενοχλητικό αυτό σύμπτωμα επιμένει για εβδομάδες ή και μήνες, επηρεάζει σοβαρά την καθημερινότητα, την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Παρά τις σύγχρονες διαγνωστικές δυνατότητες και τις τεκμηριωμένες θεραπευτικές κατευθύνσεις, πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να υποφέρουν χωρίς σαφή αιτία ή αποτελεσματική λύση.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τον χρόνιο βήχα αναφέρουν σε δημοσίευσή τους οι SOS ΙΑΤΡΟΙ, μία ελληνική ιατρική εταιρεία που προσφέρει κατ’ οίκον ιατρικές επισκέψεις, κυρίως στην περιοχή της Αττικής, διαθέτοντας ένα δίκτυο εξειδικευμένων γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων (παθολόγοι, καρδιολόγοι, πνευμονολόγοι, παιδίατροι, ορθοπεδικοί, ωτορινολαρυγγολόγοι κ.ά.), οι οποίοι είναι διαθέσιμοι 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα.

Μεταξύ άλλων, οι SOS ΙΑΤΡΟΙ εξηγούν:

Πότε μιλάμε για χρόνιο βήχα;

Στην ιατρική, χρόνιος θεωρείται ο βήχας που διαρκεί πάνω από 8 εβδομάδες. Από εκεί και πέρα, διαχωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Ανεξήγητος χρόνιος βήχας: Δεν εντοπίζεται σαφής αιτία, παρότι έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες εξετάσεις.
Ανθεκτικός χρόνιος βήχας: Η αιτία είναι γνωστή, αλλά ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία.
Ανεξήγητος και ανθεκτικός βήχας: Ούτε η αιτία είναι σαφής, ούτε υπάρχει ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή.

Πέρα από το σύμπτωμα: Οι επιπτώσεις στη ζωή του ασθενή

Δεν πρόκειται για έναν απλό «ενοχλητικό βήχα». Ο χρόνιος βήχας συχνά συνοδεύεται από σοβαρές σωματικές και ψυχοκοινωνικές συνέπειες:

Ακράτεια ούρων, ιδιαίτερα στις γυναίκες
Καρδιοπνευμονικές επιπλοκές
Έντονη κόπωση και αϋπνία
Άγχος, κατάθλιψη, ακόμα και κοινωνική απομόνωση
Μείωση της ποιότητας ζωής αντίστοιχη με αυτή ασθενών με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις

Τι κρύβεται πίσω από τον χρόνιο βήχα;

Οι αιτίες του χρόνιου βήχα είναι πολλές και συχνά συνυπάρχουν:

Άσθμα και βρογχίτιδα
Σύνδρομο του άνω αναπνευστικού (γνωστό και ως «μεταρινική καταρροή»)
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD)
Καρδιακή ανεπάρκεια
Νευρογενείς διαταραχές, όπως υπερευαισθησία του πνευμονογαστρικού νεύρου
Τραχειοβρογχομαλακία ή άλλες ανατομικές δυσμορφίες
Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου δεν εντοπίζεται κάποια οργανική αιτία. Εκεί, ο ρόλος ψυχογενών παραγόντων ή λειτουργικών διαταραχών του εγκεφάλου δεν πρέπει να αγνοείται.

Γιατί μένει αδιάγνωστος ή αθεράπευτος ο χρόνιος βήχας

Αρκετοί ασθενείς δεν φτάνουν ποτέ στη σωστή διάγνωση ή δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία για λόγους όπως:

Ανεπαρκής τήρηση των ιατρικών οδηγιών, είτε από τον γιατρό είτε από τον ίδιο τον ασθενή
Συνυπάρχουσες παθήσεις που «θολώνουν» την εικόνα
Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως διαταραχές μετατροπής ή λειτουργικά σύνδρομα
Νευροπαθητικές διεργασίες στον εγκέφαλο που προκαλούν υπερευαισθησία του αντανακλαστικού του βήχα

Οι νέες κατευθύνσεις στη θεραπεία

Η προσέγγιση στον χρόνιο βήχα, σήμερα, δεν περιορίζεται, πλέον, μόνο στα φάρμακα. Αντίθετα, είναι πολυεπίπεδη και συνδυαστική:

Αναθεώρηση της διαγνωστικής πορείας

Πολλές φορές, χρειάζεται να ξαναγίνει αξιολόγηση, με έμφαση σε παθήσεις που συχνά παραβλέπονται, όπως:

Ηωσινοφιλική βρογχίτιδα
Διάμεσες πνευμονοπάθειες
Λανθάνουσα γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Λογοθεραπεία με ειδικές τεχνικές

Ο έλεγχος της αναπνοής και τεχνικές καταστολής του βήχα, υπό την καθοδήγηση ειδικών λογοθεραπευτών, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός σε κλινικές μελέτες.

Φαρμακολογική νευροτροποποίηση

Ορισμένα φάρμακα, όπως η αμιτριπτυλίνη, η γκαμπαπεντίνη και η μορφίνη σε μικρές δόσεις, χρησιμοποιούνται για να μειώσουν την ευαισθησία του νευρικού συστήματος στο ερέθισμα του βήχα. Συχνά συνδυάζονται με λογοθεραπεία για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Νέα φάρμακα σε εξέλιξη

Αναστολείς των πουρινικών υποδοχέων έχουν μελετηθεί, αλλά προς το παρόν δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα, ενώ συνοδεύονται από ανεπιθύμητες ενέργειες, κυρίως διαταραχές στη γεύση.

Παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη

Η αναγνώριση και η διαχείριση των ψυχικών επιπτώσεων του χρόνιου βήχα είναι κρίσιμο μέρος της θεραπείας. Η ενσωμάτωση ψυχολογικής υποστήριξης μπορεί να μειώσει σημαντικά τη συνολική επιβάρυνση του ασθενούς.

Μια πολυδιάστατη προσέγγιση για ένα πολυσύνθετο πρόβλημα

Ο χρόνιος βήχας, όταν δεν εξηγείται ή δεν υποχωρεί, παραμένει μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας. Δεν υπάρχει μία και μοναδική λύση – η επιτυχία έρχεται μέσα από ολιστική αξιολόγηση, διαρκή συνεργασία γιατρού και ασθενούς, και εφαρμογή εξειδικευμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Η ελπίδα εστιάζεται πλέον σε νέα φαρμακευτικά μόρια που θα στοχεύουν απευθείας στους μηχανισμούς της νευρικής υπερευαισθησίας. Μέχρι τότε, η καλύτερη στρατηγική είναι η συνδυαστική θεραπεία με βάση τα διαθέσιμα εργαλεία και η επιμονή στην αναζήτηση της ρίζας του προβλήματος.