Η πραγματική εικόνα πίσω από τον “gender care gap”
Μια σοβαρή διάγνωση είναι από μόνη της επώδυνη. Αλλά για πολλούς ανθρώπους, ο μεγαλύτερος φόβος δεν είναι η ίδια η ασθένεια: Είναι το ενδεχόμενο ο σύντροφος να απομακρυνθεί τη στιγμή που η υποστήριξη είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Κοινωνικά στερεότυπα και viral ιστορίες επιμένουν πως, όταν οι γυναίκες αρρωσταίνουν, οι άνδρες εγκαταλείπουν συχνότερα. Όμως, τι πραγματικά δείχνουν οι μαρτυρίες και οι επιστημονικές μελέτες;
Όταν η ασθένεια αλλάζει τον ρόλο μέσα στη σχέση
Όταν μια γυναίκα αντιμετωπίζει μια σοβαρή ή χρόνια ασθένεια, η καθημερινότητά της μπορεί να ανατραπεί πλήρως: από ενεργή και ανεξάρτητη, μπορεί να βρεθεί να εξαρτάται σχεδόν ολοκληρωτικά από τον σύντροφό της για πρακτική, συναισθηματική και κοινωνική υποστήριξη. Η σχέση συχνά αλλάζει μορφή, μετατρέπεται σε σχέση φροντίδας και η ανισορροπία αυτή μπορεί με τον καιρό να επιβαρύνει και τους δύο.
Καθώς η ασθενής αρχίζει σταδιακά να επανέρχεται, η επαναδιαπραγμάτευση των ρόλων μέσα στο ζευγάρι μπορεί να φέρει στην επιφάνεια ανασφάλειες, φόβους για το μέλλον και ερωτήματα για τη βιωσιμότητα της σχέσης. Σε αρκετές περιπτώσεις, η ασθένεια —ή η αβεβαιότητα που γεννά— γίνεται ένας αθέατος παράγοντας που ανατρέπει τα θεμέλια της συντροφικότητας.Παρόμοιες εμπειρίες αναφέρουν και άλλοι άνθρωποι με long Covid: η ασθένεια δεν αλλάζει μόνο το σώμα, αλλά και τις ισορροπίες που κρατούν μια σχέση όρθια.
Το στερεότυπο που επιμένει: «Οι άνδρες φεύγουν – οι γυναίκες μένουν»
Σε φόρουμ υποστήριξης καρκίνου, εμφανίζονται συχνά ιστορίες εγκατάλειψης, θυμού ή ενοχής. Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι εγκαταλείφθηκαν εν μέσω θεραπείας ή ότι ο σύντροφός τους απομακρύνθηκε ψυχικά, τη στιγμή που εκείνες αντιμετώπιζαν την πιο δύσκολη μάχη της ζωής τους.
Το πιο συχνά επικαλούμενο «στατιστικό» προέρχεται από μια αμερικανική μελέτη του 2009, η οποία φάνηκε να δείχνει ότι οι γυναίκες με καρκίνο ή σκλήρυνση κατά πλάκας είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να εγκαταλειφθούν σε σχέση με τους άνδρες ασθενείς. Αυτή η έρευνα έγινε viral και έκτοτε αποτελεί το επίκεντρο ενός ισχυρού στερεοτύπου. Αλλά τα δεδομένα δεν είναι τόσο απλά…
Τι δείχνει πραγματικά η επιστήμη
Νεότερες μελέτες προσφέρουν ένα πιο σύνθετο —και ενίοτε πιο καθησυχαστικό— τοπίο:
· Μεγάλη ευρωπαϊκή μελέτη του 2025 (25.000 ζευγάρια ηλικίας 50–64):
Διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος χωρισμού αυξάνεται όταν η γυναίκα έχει προβλήματα υγείας, αλλά όχι όταν ο άνδρας είναι ασθενής. Αυτό, ίσως, αντανακλά δυσκολία προσαρμογής των ανδρών σε ρόλο φροντιστή, αλλά και οικονομικούς παράγοντες, καθώς οι γυναίκες παραμένουν συχνότερα οικονομικά εξαρτημένες.
· Συστηματική ανασκόπηση 2022 (250.000 ασθενείς με καρκίνο):
Οι περισσότεροι ασθενείς είχαν χαμηλότερα ποσοστά διαζυγίου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, με εξαίρεση τον καρκίνο τραχήλου μήτρας.
Συνολικά, τα στοιχεία δείχνουν κάτι πιο περίπλοκο: η ασθένεια ασκεί τεράστια πίεση στις σχέσεις, αλλά δεν οδηγεί αναγκαστικά στη διάλυση ούτε ευθύνεται μόνο το φύλο.
Γιατί οι σύντροφοι δεν μιλούν: το βάρος της ενοχής
Σύμφωνα με ειδικούς, πολλοί φροντιστές —ανεξαρτήτως φύλου— βιώνουν έντονη θλίψη, άγχος και απομόνωση, αλλά αποφεύγουν να το παραδεχθούν. Ο φόβος της «προδοσίας» ή της κοινωνικής κατακραυγής τους κάνει να σωπαίνουν.
Οι γραμμές βοήθειας καταγράφουν κλήσεις ανθρώπων που δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν τις αλλαγές στη σχέση, την οικειότητα, τη διάθεση ή τη σεξουαλική τους ζωή.
Όταν ο καρκίνος αλλάζει τα πάντα – ακόμη και την εικόνα για τον εαυτό σου
Οι ιατροί που κουράρουν ογκολογικούς ασθενείς περιγράφουν τον συνδυασμό σωματικών αλλαγών, θεραπευτικών παρενεργειών και φόβου που επιβαρύνουν τις σχέσεις των ασθενών τους.
Ένα κοινό θέμα στις μαρτυρίες των ογκολογικών ασθενών είναι οι ορμονικές θεραπείες που δίνονται για την πρόληψη υποτροπής στον καρκίνο του μαστού. Αυτές οι θεραπείες προκαλούν πρόωρη εμμηνόπαυση, με συμπτώματα που επιβαρύνουν όχι μόνο τη σωματική και ψυχική υγεία αλλά και τη συντροφική ζωή, κάτι που πολλοί ασθενείς και σύντροφοι δυσκολεύονται να συζητήσουν.
Τελικά, ποια είναι η αλήθεια;
Δεν υπάρχει απλή απάντηση. Οι σχέσεις δοκιμάζονται από την ασθένεια, αλλά τα αίτια μιας διάλυσης είναι σχεδόν πάντα πολυπαραγοντικά:
· Η προσωπικότητα και η ψυχική ανθεκτικότητα του ζευγαριού
· Η προϋπάρχουσα ποιότητα της σχέσης
· Η οικονομική και κοινωνική πίεση
· Ο φόβος για το μέλλον
· Η δυσκολία ανάληψης ρόλου φροντιστή
Το φύλο παίζει ρόλο, αλλά όχι πάντα με τον τρόπο που υπαινίσσονται τα στερεότυπα.
Συμπερασματικά, οι σχέσεις που επιβιώνουν σοβαρών ασθενειών δεν είναι «τυχερές». Είναι σχέσεις που μπόρεσαν να επικοινωνήσουν, να αναπροσαρμοστούν και να ξαναχτιστούν σε νέες βάσεις.
Και όσες διαλύονται, συνήθως δεν διαλύονται λόγω της ασθένειας, αλλά επειδή η ασθένεια φωτίζει ρωγμές που προϋπήρχαν.
Σε κάθε περίπτωση, όσοι φροντίζουν ασθενείς χρειάζονται εξίσου στήριξη. Η φροντίδα δεν είναι ζήτημα φύλου αλλά ανθρωπιάς και η συζήτηση γύρω από τον “gender care gap” πρέπει να γίνεται με βάση τα πραγματικά δεδομένα, όχι τα επικίνδυνα στερεότυπα.
