Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού παραμένει ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για υπέρταση, καρδιαγγειακές παθήσεις και χρόνιες εκφυλιστικές νόσους, όπως ο καρκίνος του στομάχου, η οστεοπόρωση και οι νεφροπάθειες. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει να μην ξεπερνάμε τα 5 γραμμάρια αλατιού την ημέρα (περίπου 2 γραμμάρια νατρίου). Το σύνθημα «Λιγότερο αλάτι, αλλά ιωδιούχο» εμφανίζεται συχνά στις εκστρατείες για την αποφυγή του κινδύνου και όχι άδικα.
Το ιώδιο είναι ένα απαραίτητο μέταλλο για την υγεία καθώς επιτρέπει στον θυρεοειδή να παράγει θυροξίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει πολλές λειτουργίες του οργανισμού όπως μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη του εγκεφάλου, τον μεταβολισμό καθώς και την παραγωγή ενέργειας. Εάν υπάρχει έλλειψη ιωδίου, μπορεί να εμφανιστεί οίδημα του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη), νοητική ανεπάρκεια ή ακόμα και γενετικές ανωμαλίες. Παγκοσμίως, η ανεπάρκεια ιωδίου επηρεάζει περίπου δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους και είναι η κύρια αιτία νοητικής και αναπτυξιακής αναπηρίας που μπορεί να προληφθεί. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η έλλειψη ιωδίου ήταν πιο συχνή. Έτσι υπήρχε σε μεγάλο βαθμό ο φόβος πως το ιώδιο που βρίσκεται στα τρόφιμα δεν θα ήταν αρκετό για τη λειτουργία του θυρεοειδούς.
Το ιώδιο βρίσκεται φυσικά στη θάλασσα και σε ό,τι σχετίζεται με αυτήν, όπως τα ψάρια, τα μαλάκια και τα φύκια. Αλλά βρίσκεται ακόμη σε γαλακτοκομικά και σε κάποια δημητριακά. Άλλες πηγές διατροφικού ιωδίου περιλαμβάνουν τα αυγά, τα εμπλουτισμένα προϊόντα δημητριακών και τα φυτικά τρόφιμα που καλλιεργούνται σε εδάφη πλούσια σε ιώδιο. Όμως το απλό (μη ενισχυμένο) θαλασσινό αλάτι περιέχει μόνο μια μικρή ποσότητα ιωδίου. Για το λόγο αυτό, από το 1920 και μετά, πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο άρχισαν αν εμπλουτίζουν το επιτραπέζιο αλάτι με ιώδιο σε μία προσπάθεια προστασίας της υγείας του πληθυσμού καθώς αυτή η προσθήκη ουσιαστικά εξασφαλίζει την παρουσία ιωδίου στη διατροφή. Αυτό σημαίνει ότι το αλάτι ήταν ένα από τα πρώτα λειτουργικά τρόφιμα ή αλλιώς functional foods.
Η κατανάλωση ιωδιούχου αλατιού καθιστά εύκολη την πρόσληψη της απαραίτητης ποσότητας ιωδίου, ακόμη και όταν μειώνουμε το αλάτι στη διατροφή μας. Το ιώδιο είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς και για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη και τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Μία ισορροπημένη διατροφή καλύπτει μόνο το 50-60% των ημερήσιων αναγκών σε ιώδιο, που κυμαίνονται από 90 έως 150 μg ανάλογα με την ηλικία, και αυξάνονται σε 250 μg κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.
Μύθοι και αλήθειες για το ιωδιούχο αλάτι
Πολλοί καταναλωτές φοβούνται ότι το ιωδιούχο αλάτι μπορεί να βλάψει όσους έχουν προβλήματα θυρεοειδούς. Ωστόσο, η ποσότητα ιωδίου που προσλαμβάνεται με τη συνήθη κατανάλωση αλατιού είναι φυσιολογική και όχι φαρμακευτική. Γι’ αυτό και η ΠΟΥ και η UNICEF προτείνουν τη χρήση του τόσο στην κουζίνα όσο και στη βιομηχανία τροφίμων. Ωστόσο, μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν το προτιμά, κυρίως λόγω έλλειψης πληροφόρησης ή λόγω χαμηλότερης τιμής του κοινού αλατιού.
Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ συχνά προωθούν το φθηνό, μη ιωδιούχο αλάτι ως «προϊόν-δόλωμα», ενώ τα ιωδιούχα είδη κοστίζουν περίπου 15-20 λεπτά παραπάνω ανά κιλό. Παράδοξα, τα πιο ακριβά είδη αλατιού, όπως το θαλασσινό ή το ροζ, δεν περιέχουν ιώδιο, ενώ το κόστος τους είναι πολλαπλάσιο.
Σύμφωνα με ειδικούς στη δημόσια υγεία, η ιωδίωση του αλατιού ίσως είναι το απλούστερο και οικονομικότερο μέτρο που διατίθεται στον κόσμο για τη βελτίωση της υγείας, κοστίζοντας μόνο 0,05 δολάρια ανά άτομο ετησίως.
Πηγή: Cibum
