Τι μας λένε τα τελευταία στοιχεία για δαπάνες, παραγωγή και εξαγωγές – και γιατί μας αφορούν όλους.

Όταν σκεφτόμαστε «φάρμακο», μας έρχεται στο μυαλό το ράφι του φαρμακείου. Πίσω όμως από κάθε φάρμακο που αγοράζουμε, υπάρχει ένας ολόκληρος κλάδος που δημιουργεί δουλειές, κάνει εξαγωγές, φέρνει επενδύσεις και επηρεάζει την καθημερινότητα και το πορτοφόλι μας. Κι επειδή μας αρέσει να βλέπουμε την «μεγάλη εικόνα» χωρίς να χαθούμε στους πίνακες, συγκεντρώσαμε τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της νέας έκθεσης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, με τη συνεργασία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος για τη φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα.

Ένα σημαντικό στοιχείο που αναφέρθηκε στην παρουσίαση της έκθεσης που έγινε εχθές για τους δημοσιογράφους είναι ότι η Ελλάδα, μετά το «διάλειμμα» του κορονοϊού, έχει επιστρέψει σε υψηλό προσδόκιμο ζωής: 81,9 έτη το 2024, ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (81,7). Ωστόσο, γερνάμε: ήδη το 23,3% του πληθυσμού είναι 65+ και μέχρι το 2070 αναμένεται να φτάσει το 33,1%. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερες ανάγκες σε φροντίδα υγείας και φάρμακο, άρα όλο και μεγαλύτερη σημασία για το πώς χρηματοδοτείται και λειτουργεί ο κλάδος.

Μια ματιά στο «οικοσύστημα» του φαρμάκου

Σε όρους οικονομίας, ο κλάδος του φαρμάκου συνεισέφερε το 2023 περίπου €6,9 δισ. στο ΑΕΠ (3,1%). Σε θέσεις εργασίας; 119.000 συνολικά στην οικονομία, με άλλα λόγια, κάθε 10 θέσεις στον κλάδο «γεννούν» άλλες 24 σε σχετικές δραστηριότητες. Τα δημόσια έσοδα που προκύπτουν από τη δραστηριότητα του κλάδου ξεπερνούν τα €1,9 δισ.

Και στην παραγωγή; Η αξία παραγωγής φαρμάκων στην Ελλάδα άγγιξε τα €2,4 δισ. το 2024 -υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο 2009–2017- με το 39% των σκευασμάτων σε όγκο να παράγονται σε εγχώρια εργοστάσια. Άρα υπάρχει πραγματικό περιθώριο να προσελκύσουμε ακόμη περισσότερη βιομηχανική δυναμικότητα. Στο εμπορικό κομμάτι, οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων διατηρούνται στα €2,8 δισ. (2023), με το έλλειμμα να περιορίζεται στα €1,5 δισ. Η εικόνα δείχνει κλάδο που μπορεί να κερδίσει ακόμα περισσότερο έδαφος εκτός συνόρων.

«Πόσο κοστίζει» συνολικά η φαρμακευτική δαπάνη

Η συνολική φαρμακευτική δαπάνη (εξωνοσοκομειακή & νοσοκομειακή) εκτιμάται στα €8,5 δισ. το 2024 (από €7,5 δισ. το 2023). Το ενδιαφέρον εδώ είναι ποιος πληρώνει: η βιομηχανία καλύπτει το 54% της συνολικής δαπάνης και οι ασθενείς περίπου το 10%. Είναι μια ισορροπία που έχει αλλάξει πολύ από το 2012 και μετά. Στα ταμεία, από το 2022 άλλαξε και ο τρόπος κατανομής της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ ανά κανάλι (κοινότητα, ΦΥΚ, νοσοκομεία)—κάτι που μεταφράζεται σε διαφορετικές ροές εκπτώσεων/επιστροφών (rebates & clawback) ανά κατηγορία.

Καινοτομία στο φάρμακο: Τι ισχύει για την Ελλάδα

Από τα 173 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν στην Ευρώπη την περίοδο 2020–2023, τα 75 (43%) είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα. Επιπλέον, ο χρόνος μέχρι να αποζημιωθεί μια νέα θεραπεία είναι στις 654 ημέρες στη χώρα μας, έναντι 587 στην ΕΕ—ένα «handbrake» που επηρεάζει άμεσα την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτομία.

Μικρές αλλά χρήσιμες λεπτομέρειες

– Η τιμή των φαρμάκων δεν «ξέφυγε» την τελευταία 15ετία: ο δείκτης τιμών φαρμάκων αυξήθηκε 4,6% (2009–2024), μικρότερα από τον δείκτη τιμών Υγείας (7,5%).

– Τα γενόσημα κερδίζουν έδαφος, όπως και η αγορά των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ., με την αξία της να εκτιμάται στα €356 εκατ. το 2025.

– Η απασχόληση στον κλάδο έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο: 58,5% πανεπιστημιακής/μεταπτυχιακής εκπαίδευσης.

Τι κρατάμε εμείς

Ακόμα κι αν δεν παρακολουθούμε καθημερινά τα δελτία οικονομίας, το φάρμακο «μας βρίσκει»: στην υγεία μας, στην εργασία μας, στις προοπτικές της χώρας. Με ισχυρό αποτύπωμα στο ΑΕΠ και στην απασχόληση, με παραγωγή που ανεβαίνει και με εξαγωγές που αντέχουν, ο κλάδος μοιάζει με «ήσυχο πρωταγωνιστή» της οικονομίας. Το στοίχημα για τα επόμενα χρόνια; Να βελτιώσουμε την ταχύτητα πρόσβασης στα νέα φάρμακα, να διατηρήσουμε βιώσιμη χρηματοδότηση και να ενθαρρύνουμε περισσότερη παραγωγή και έρευνα στη χώρα μας καθώς οι συνθήκες έχουν ωριμάσει και δίνουν αυτή τη δυνατότητα και ευκαιρία.