Η παγκόσμια πρόοδος κατά του HIV κινδυνεύει να εκτροχιαστεί, προειδοποιεί ο ΟΗΕ, καθώς οι περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση έχουν ήδη οδηγήσει σε λουκέτα κλινικών, κατάρρευση προγραμμάτων πρόληψης και δραματικές ελλείψεις προσωπικού σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η τελευταία έκθεση της UNAIDS, που παρουσιάστηκε φέτος από τη Νότια Αφρική, έρχεται να υπενθυμίσει ότι η μάχη ενάντια στο AIDS δεν έχει κερδηθεί – και πως χωρίς ενίσχυση της διεθνούς αλληλεγγύης, κινδυνεύουμε να χάσουμε έδαφος.
Φτωχότερες χώρες στηρίζουν τον αγώνα, αλλά δεν επαρκεί
Μπροστά στο παγκόσμιο κύμα υποχώρησης της χρηματοδότησης, αρκετές φτωχότερες χώρες προσπάθησαν να ενισχύσουν τους εθνικούς τους προϋπολογισμούς για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS. Συγκεκριμένα, 25 από τις 60 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αύξησαν κατά μέσο όρο 8% τις σχετικές δημόσιες δαπάνες. Όμως, όπως αναφέρει η έκθεση, αυτή η προσπάθεια, αν και αξιοσημείωτη, δεν επαρκεί για να υποκαταστήσει το τεράστιο έλλειμμα που αφήνει η διεθνής χρηματοδότηση.
Οι περικοπές στο αμερικανικό πρόγραμμα PEPFAR (President’s Emergency Plan for AIDS Relief), που κάποτε αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας παρέμβασης, έχουν προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Κλινικές που εξυπηρετούσαν ευάλωτες ομάδες —όπως άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, εργαζόμενες στο σεξ και νεαρά κορίτσια— έχουν κλείσει, ενώ η πρόληψη σχεδόν εξαφανίστηκε από τον χάρτη.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το PEPFAR, που ξεκίνησε το 2003, έχει σώσει περισσότερες από 25 εκατομμύρια ζωές. Η πιθανή συρρίκνωσή του αποτελεί ζήτημα διεθνούς ευθύνης.
Η πρόληψη εγκαταλείπεται, οι ζωές κινδυνεύουν
Η επικεφαλής της UNAIDS, Winnie Byanyima, ήταν ξεκάθαρη στη δήλωσή της:
«Η πρόληψη υπέστη τα μεγαλύτερα πλήγματα. Οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί εξαρτώνταν από τοπικά προγράμματα, καθοδηγούμενα από τις ίδιες τις κοινότητες κι αυτά ήταν τα πρώτα που καταργήθηκαν».
Εκτός από τις ΗΠΑ, και άλλοι σημαντικοί διεθνείς δωρητές, κυρίως ευρωπαϊκές χώρες, μειώνουν τη συνεισφορά τους στην παγκόσμια υγεία, επικαλούμενοι αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, αλλά και την επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία. Ως συνέπεια, η ίδια η UNAIDS προχωρά σε μείωση του προσωπικού της, από 661 άτομα σε μόλις 294.
Η κατάσταση αυτή έχει ήδη μετρήσιμες συνέπειες: εάν οι περικοπές δεν αντιστραφούν, έως το 2029 ενδέχεται να καταγραφούν 6 εκατομμύρια επιπλέον λοιμώξεις και 4 εκατομμύρια επιπλέον θάνατοι από AIDS, προειδοποιεί η υπηρεσία του ΟΗΕ.
Παγκόσμια πρόοδος σε κίνδυνο – Τώρα είναι η ώρα για δράση
Η πρόοδος της προηγούμενης δεκαετίας είναι αδιαμφισβήτητη: από το 2010 έως το 2024, οι νέες λοιμώξεις μειώθηκαν κατά 40% και οι θάνατοι σχετιζόμενοι με το AIDS κατά 50%. Κι όμως, μόνο το 2024 καταγράφηκαν 1,3 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις, κάτι που αποδεικνύει ότι η μάχη δεν έχει τελειώσει.
Η επιβράδυνση ή η εγκατάλειψη των προληπτικών παρεμβάσεων κινδυνεύει να ακυρώσει όσα κατακτήθηκαν με κόπο και κόστος. Η έλλειψη προσωπικού, οι περικοπές στην κοινοτική υγειονομική φροντίδα και η σιωπηλή απόσυρση των ισχυρών χωρών από το παγκόσμιο μέτωπο κατά του AIDS συνθέτουν ένα ζοφερό μέλλον, ιδιαίτερα για τα ευάλωτα άτομα.
Η δημόσια υγεία δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στην καλή πρόθεση των λιγότερο ευνοημένων. Απαιτεί συλλογική ευθύνη, πολιτική βούληση και διαρκή επένδυση στη ζωή. Και αυτό είναι ένα μήνυμα που, εν έτει 2025, δεν πρέπει να ξεχνά κανείς.
