Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών παραμένει μια από τις πιο σκοτεινές πληγές της σύγχρονης κοινωνίας, που, δυστυχώς, εξακολουθεί να σιωπά. Στην Ελλάδα, μόλις ένα στα εκατό περιστατικά καταγγέλλεται, γεγονός που αναδεικνύει τη δραματική ανάγκη για επαγρύπνηση και σωστή ενημέρωση των γονιών, των εκπαιδευτικών και των ίδιων των παιδιών. Όπως επισημαίνει η Παιδοψυχίατρος και Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Φρίντα Κωνσταντοπούλου, η πρόληψη ξεκινά από το σπίτι και από την ίδια τη σχέση επικοινωνίας που έχει το παιδί με τον γονέα του. Η σιωπή είναι αυτή που επιτρέπει στους δράστες να δρουν ανενόχλητοι. Το αντίδοτο είναι η αλήθεια, η εκπαίδευση και η ενδυνάμωση του παιδιού μέσα από τη γνώση.

Η σιωπή σκοτώνει – Ο ρόλος των γονιών και των εκπαιδευτικών

Τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό, την ώρα που το ποσοστό καταγγελιών παραμένει εξαιρετικά χαμηλό. «Η βία και η κακοποίηση είναι πολύ έντονα στις μέρες μας. Οι γονείς δεν γνωρίζουν πώς να εκπαιδεύσουν τα παιδιά στο να αποφεύγουν τέτοιες εμπειρίες αλλά και να τις διαχειρίζονται όταν συμβαίνουν. Δυστυχώς, συχνά θύτες είναι οι ίδιοι ή άτομα του στενότερου οικογενειακού περιβάλλοντος», προειδοποιεί η κα. Κωνσταντοπούλου, Επιστημονική Συνεργάτης στο Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.

Η πρόληψη ξεκινά με ειλικρινή διάλογο

Η ενημέρωση των παιδιών για τη σεξουαλικότητα είναι ένα ισχυρό εργαλείο πρόληψης, το οποίο οφείλει να ξεκινά από νωρίς, ανάλογα με την ηλικία και την περιέργεια του παιδιού.
«Τα θέματα ξεκινούν από το ίδιο σημείο και καταλήγουν στο ίδιο σημείο: την επικοινωνία. Είναι σημαντικό τα παιδιά να ενημερώνονται από τους γονείς τους για το σεξ χωρίς ταμπού, τα οποία φαίνεται ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και σήμερα», σημειώνει η Παιδοψυχίατρος.
«Κατάλληλη στιγμή για μία τέτοια κουβέντα σηματοδοτούν οι ερωτήσεις του ίδιου του παιδιού, σχετικά με το πώς έρχονται τα μωρά στον κόσμο, με την ανατομία των γεννητικών οργάνων και γενικότερα με ό,τι έχει να κάνει με τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή. Όταν γεννηθεί η απορία, πρέπει αμέσως να απαντηθεί. Στην αντίθετη περίπτωση, μετατρέπεται σε ένα μυστικό, το οποίο θα μπορέσει ο οποιοσδήποτε να εκμεταλλευτεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Βλέπουμε ότι υπάρχουν γονείς που δεν έχουν μιλήσει στα παιδιά τους ακόμα και στην εφηβεία και το κάνουν παρά μόνο όταν συμβεί κάτι, όταν δηλαδή είναι πλέον αργά», προσθέτει.

Η αλήθεια ως ασπίδα προστασίας

Η βάση της πρόληψης δεν είναι ο φόβος, αλλά η αλήθεια! «Οι γονείς πρέπει να απαντούν στα παιδιά λέγοντας μόνο την αλήθεια, αλλά με έναν τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικία τους», τονίζει η ειδικός.
Η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος στο σπίτι, όπου τα παιδιά αισθάνονται αποδοχή και μπορούν να εκφραστούν χωρίς φόβο, είναι απαραίτητη. «Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά σχετικά με το σώμα τους και το σεξ. Υπάρχουν και ειδικά βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους. Σε αυτά εξηγείται πώς λειτουργεί το σώμα των αγοριών και των κοριτσιών, πώς εξελίσσεται στην εφηβεία και πώς γίνεται το σεξ υπό φυσιολογικές συνθήκες, μιλούν για την ομοφυλοφιλία κ.ά.. Αποτελούν εξαιρετικό εργαλείο για την ενημέρωση των παιδιών, τα οποία εξοικειώνονται με το θέμα και μπορούν να κάνουν ερωτήσεις. Όταν κάτι δεν είναι ταμπού μέσα στο σπίτι, τα παιδιά μπορούν να ρωτήσουν τα πάντα, αλλά και να εκμυστηρευτούν τα πάντα», αναφέρει η κα. Κωνσταντοπούλου.

Η αξία της αυτοπροστασίας και των ορίων

Κομβικός πυλώνας είναι η ενίσχυση της προσωπικής αυτονομίας του παιδιού, μέσα από την κατανόηση του σώματός του και των δικαιωμάτων του. «Πρέπει να καταλάβουν πως το σώμα τους είναι δικό τους, δεν επιτρέπεται να το αγγίζει κανείς, παρά μόνο όταν έρθει η ώρα και πάντα με τη συγκατάθεσή τους. Έτσι τίθενται όρια σε αυτόν που θα επιχειρήσει να τα εκμεταλλευτεί με οποιονδήποτε τρόπο», υπογραμμίζει η κα Κωνσταντοπούλου. «“Χρυσό κανόνα” αποτελεί η εκπαίδευσή τους στο να προστατεύουν το σώμα τους και την ψυχή τους από οτιδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα και σε μεγαλύτερες ηλικίες, να ξέρουν να λένε “όχι”, χωρίς ενοχές και φόβο μη αποδοχής και να γνωρίζουν ότι δεν είναι αναγκασμένα να κάνουν αυτό που τους ζητούν οι άλλοι, εάν δεν το επιθυμούν», προσθέτει.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς

Η σεξουαλική κακοποίηση συχνά δεν αφήνει εξωτερικά σημάδια, αφήνει όμως βαθιά αποτυπώματα στη συμπεριφορά του παιδιού.

Ορισμένες ενδείξεις που πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς είναι:

Ξαφνική εσωστρέφεια ή ευερεθιστότητα
Άρνηση να πάει στο σχολείο και πτώση στις επιδόσεις
Άρνηση να βγει από το σπίτι
Διαταραχές ύπνου και διατροφής
Ασυνήθιστες γνώσεις γύρω από το σεξ
Εμμονή με ρούχα που καλύπτουν υπερβολικά το σώμα

«Κάθε αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού και του εφήβου πρέπει να μας υποψιάσει και χρειάζεται ενθάρρυνση να μιλήσει, με τη διαβεβαίωση ότι δεν θα κριθεί. Πολλές φορές τα παιδιά φοβούνται ότι το θέμα θα πάρει μεγάλες διαστάσεις και θα βρεθούν στο επίκεντρο, κάτι το οποίο δεν το θέλουν. Οι γονείς θα πρέπει λοιπόν να τα κάνουν να νιώσουν ασφαλή, με τη δέσμευση ότι το ζήτημα θα αντιμετωπιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ούτως ώστε να αισθάνονται και τα ίδια καλά», καταλήγει η κα Κωνσταντοπούλου.

Η πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης δεν ξεκινά στα δικαστήρια ούτε στις ανακρίσεις – ξεκινά από την αγκαλιά του γονιού, από το δικαίωμα του παιδιού να γνωρίζει, να εμπιστεύεται και να μιλάει. Οι γονείς είναι το πρώτο και πιο ισχυρό “τείχος” προστασίας – και αυτό το τείχος χτίζεται με ειλικρίνεια, γνώση και αγάπη.