Μπαίνοντας στο Θέατρο Σταθμός, οι ηθοποιοί περιφέρονται ήδη στη σκηνή κι εμείς μέχρι να κάτσουμε στις θέσεις μας, ακούμε ερωτήσεις και αναρωτιόμαστε για τις ιστορικές μας γνώσεις, σα να βρισκόμαστε σε τηλεπαιχνίδι και να αγχωνόμαστε για το αν έχουμε ξεχάσει όλα τα σημαντικά. Μια σκηνή γεμάτη καπνούς, ένα κίτρινο φως που θα αρχίσει να αναβοσβήνει μετά την έναρξη της παράστασης που θυμίζει το φως των δωματίων εκείνων που «φιλοξενούν» πόνο και απόγνωση και ηθοποιοί, τέσσερις «ήρωες» στα μάτια όσων προτιμούν την επιφάνεια και μια γυναίκα, σύμβολο και υποχρέωση μαζί. Το σκοτεινό σκηνικό, κάτι στεφάνια που τιμούν τους πεσόντες, το παλτό του εύζωνα μέσα στη σκόνη, η φιγούρα της γυναίκας-συμβόλου που ορίζει τις ζωές μας και οι νότες που ακούγονται σαν υπενθύμιση της φρίκης, χτίζουν μια εικόνα ασήκωτη, όσο ασήκωτες θα είναι και οι ιστορίες που θα ακουστούν στη συνέχεια.

Σύμφωνα με το βιβλίο διηγήματων του Δημοσθένη Παπαμάρκου, πάνω στο οποίο βασίζεται και η παράσταση, «Γκιακ» σημαίνει αίμα, δεσμός συγγένειας, φόνος για λόγους εκδίκησης, φυλή. Έτσι, οι ήρωες πάνω στη σκηνή είναι στρατιώτες που πολέμησαν στα άγρια πεδία των μαχών στη Μικρά Ασία και πια έχουν επιστρέψει στον τόπο τους ποτισμένοι αίμα και ενοχή, έναν τόπο και μια κοινότητα ξένα γεγονός που τους βαραίνει την ύπαρξη όλο και περισσότερο. Άντρες που έχουν ορκιστεί στην τιμή του φύλου τους και της πατρίδας τους, επιστρέφουν σε τόπους αφιλόξενους με μια κανονικότητα μιας άλλης ζωής για τους ίδιους, μιας ζωής τόσο μακρινής σαν να μην τους ανήκε ποτέ.

Κι ενώ οι ιστορίες τους διαδέχονται η μία την άλλη, νιώθω να ξαναζώ ένα μούδιασμα ολόιδιο με εκείνο που ένιωθα καθώς διάβαζα το βιβλίο, ένα βιβλίο τόσο διαφορετικό από τα άλλα, ένα βιβλίο που παρουσιάζει την ιστορία λογοτεχνικά, χωρίς να την αλλοιώνει καθόλου. Επιμένω πως η πρώτη ιστορία που ξετυλίγεται μπροστά μας στην παράσταση, ήταν εκείνη που με στοίχειωσε περισσότερο και που ξαναεμφανίστηκε από τα άδυτα του μυαλού μου, παρόλο που καμιά από τις υπόλοιπες δε χάνει σε αίμα και φρίκη και απανθρωπιά. Άλλωστε στην πρώτη αυτή ιστορία ακούμε και διαβάζουμε: «Γιατί καθαρός δεν είν’ κανένας, μονάχα ο άπραγος.»

Το «Γκιακ» λοιπόν, είναι μια παράσταση για όσους ανθρώπους θυσιάστηκαν κι από θύτες έγιναν θύματα, καθώς ο πόλεμος δεν έχει νικητές και ηττημένους, αλλά μονάχα τους δεύτερους. Κι αυτή η πραγματικότητα είναι τόσο σκληρή για τον άνθρωπο και τη φύση του, που το άκουσμα του αίματος που πέφτει στο όνομα της ιστορίας και των συνόρων, σε κάνει να μουδιάζεις ενοχικά.

Σε όλη τη διάρκεια της παράστασης σκέφτομαι πως ο πόλεμος και η θυσία μαχόμενων και αμάχων δε θα έπρεπε να έχει τίποτα διαχρονικό. Σκέφτομαι, επηρεασμένη από το σκοτάδι της σκηνής και των ιστοριών που ακούω, πως το αίμα που πέφτει μένει ανεξίτηλο στον αιώνα των αιώνων. Σκέφτομαι πως η φρίκη μοιάζει με τον πιο κακομούτσουνο άνθρωπο της γης – κακομούτσουνος επειδή είναι δυστυχισμένος. Σκέφτομαι πως όσοι γυρνάνε τελικά ζωντανοί από τον πόλεμο είναι για πάντα νεκροί. Και σκέφτομαι πως η τιμή που υπερασπίζονται όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι έστω και για μια σταγόνα αίματος που πέφτει, είναι ανάξια και στοιχίζει τη ζωή ακόμα και σε όσους επιστρέφουν.

Η στιβαρή παρουσία των ηθοποιών, η μουσική του Αλέξανδρου Κτιστάκη που εκφέρει νότες φρίκης, το σκοτάδι στο οποίο γινόμαστε μάρτυρες βιδωμένοι στα καθίσματά μας, συνθέτουν μια παράσταση αντάξια κάθε λέξης ενός βιβλίου που πρέπει να διαβαστεί σαν υποχρέωση όλων μας.

Η παράσταση «Γκιακ», στο Θέατρο Σταθμός παίρνει παράταση. Κλείστε τα εισιτήριά σας, εδώ.

Συντελεστές

Συγγραφέας: Δημοσθένης Παπαμάρκος

Σκηνοθεσία, έρευνα, δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνος Ντέλλας

Ηχητικό περιβάλλον-μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης

Κοστούμια: Κωνσταντίνα Μαρδίκη

Σχεδιασμός φωτισμών: Παναγιώτης Λαμπής

Μάσκες: Μάρθα Φωκά

Επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγκα

Σκηνικό περιβάλλον: Κωνσταντίνος Ντέλλας

Βοηθός σκηνοθέτη: Άρτεμις Λεπτοκαροπούλου

Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα

Social media: Κατερίνα Γρυλλάκη

Φωτογραφίες προώθησης: Δημήτρης Νικολάου

Σχεδιασμός υλικού προώθησης: Μαύρα Γίδια

Παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο Experimenta Art Company

Παίζουν: Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Γιώργος Σύρμας, Ευθύμης Χαλκίδης, Αντώνης Χρήστου, Θέκλα Γαΐτη, Μαρίζα Τσίγκα