Ο αυτοτραυματισμός στους εφήβους και τους νέους δεν είναι μια «μόδα» ούτε μια παροδική συμπεριφορά. Είναι ένα σήμα κινδύνου. Μια κραυγή που δεν ακούγεται, αλλά αφήνει βαθύ αποτύπωμα στο σώμα και στην ψυχή. Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία υπόσχεται σύνδεση, χιλιάδες νέοι σε όλο τον κόσμο νιώθουν πιο μόνοι από ποτέ, και αυτή η μοναξιά συχνά μετατρέπεται σε αυτοτραυματισμό.

Ένα παγκόσμιο φαινόμενο που εξαπλώνεται ανησυχητικά

Διεθνείς οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η UNICEF, επισημαίνουν ότι ο αυτοτραυματισμός αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σε χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, περίπου 17% των εφήβων έχουν αυτοτραυματιστεί τουλάχιστον μία φορά, ενώ τα κορίτσια εμφανίζουν σχεδόν διπλάσια ποσοστά σε σχέση με τα αγόρια. Το άγχος, η κατάθλιψη, ο εκφοβισμός, η πίεση των social media και οι υψηλές προσδοκίες των ενηλίκων δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που πολλοί νέοι δεν μπορούν να διαχειριστούν.

Ο αυτοτραυματισμός δεν έχει στόχο τον θάνατο

Αντίθετα, λειτουργεί ως τρόπος «εκτόνωσης» έντονων συναισθημάτων — μια απέλπιδα προσπάθεια να νιώσει κανείς κάτι διαφορετικό από το βάρος του εσωτερικού πόνου. Η ενσυναίσθηση, η αποδοχή και η πρόσβαση σε έγκαιρη ψυχολογική στήριξη μπορούν να σπάσουν αυτό τον φαύλο κύκλο.

Η ελληνική πραγματικότητα: Τουλάχιστον 1 στα 6 παιδιά αυτοτραυματίζεται

Στην Ελλάδα, τα πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν από το υπουργείο Υγείας και την UNICEF είναι ανησυχητικά: τουλάχιστον 1 στα 6 παιδιά αυτοτραυματίζεται, ενώ περισσότερα από τα μισά δηλώνουν ότι γνωρίζουν κάποιον συνομήλικο που το κάνει.

Τα στοιχεία φωτίζουν ένα βαρύ ψυχολογικό φορτίο:

· 76% των νέων βιώνουν συχνά έντονη θλίψη, άγχος, θυμό ή απελπισία

· 62,7% δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους

· Τα κορίτσια καταγράφουν πολύ υψηλότερα ποσοστά αυτοτραυματισμού

· Η πλειονότητα των νέων αισθάνεται ότι δεν έχει με ποιον να μιλήσει

Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι στατιστικές — είναι ιστορίες παιδιών που υποφέρουν σιωπηλά, συχνά δίπλα μας.

Η Πολιτεία ανταποκρίνεται: Ένα νέο μοντέλο πρόληψης και υποστήριξης

Για πρώτη φορά, η Ελλάδα αποκτά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης του αυτοτραυματισμού, μέσω της συνεργασίας του υπουργείου Υγείας και της UNICEF. Η Εθνική Δράση για την Προαγωγή Υγείας Παιδιού και Οικογένειας περιλαμβάνει δύο πυλώνες:

Ενίσχυση ψυχικής υγείας γονιών και παιδιών
Βασισμένος σε διεθνές μοντέλο από την Αυστραλία, ο πρώτος πυλώνας προσφέρει:

· Δωρεάν ομαδικές συνεδρίες για γονείς

· Ενίσχυση γονεϊκών δεξιοτήτων

· Υποστήριξη για τη διαχείριση ψυχικών δυσκολιών σε όλη την οικογένεια

Ήδη πάνω από 500 οικογένειες έχουν λάβει δωρεάν υπηρεσίες, κερδίζοντας πρόσβαση σε εξειδικευμένη φροντίδα που συμβάλλει στην οικογενειακή συνοχή.

Το πρώτο Πρόγραμμα Αντιμετώπισης Αυτοτραυματισμού στους νέους
Στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί πλέον το Πρότυπο Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Νέων (17–24 ετών), που προσφέρει δωρεάν:

· Κλινική αξιολόγηση

· Ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία

· Συμβουλευτική για γονείς

· Εξειδικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις

· Τηλεψυχιατρική για εξ αποστάσεως συνεδρίες

Όπως τόνισε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, «κάθε νέα και κάθε νέος που αυτοτραυματίζεται πρέπει να γνωρίζει ότι δεν είναι μόνος». Απέναντι στο φαινόμενο της σιωπηλής οδύνης, η Πολιτεία επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο ασφάλειας και ουσιαστικής φροντίδας.

Πέρα από την πρόληψη — ένα μήνυμα ελπίδας

Το νέο πρόγραμμα δεν είναι απλώς μια υπηρεσία: Είναι μια αλλαγή κουλτούρας. Είναι η παραδοχή ότι οι νέοι χρειάζονται χώρο να μιλήσουν, να νιώσουν, να εκφραστούν χωρίς φόβο και ντροπή. Χρειάζονται ενήλικες που ακούν, σχολεία που προστατεύουν, κοινωνίες που κατανοούν.

Ο αυτοτραυματισμός δεν αφορά μόνο τους νέους που τον βιώνουν. Αφορά όλους μας. Είναι μια υπενθύμιση ότι η ψυχική υγεία πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο της δημόσιας συζήτησης και ότι η στήριξη μπορεί να αλλάξει ζωές.

Γιατί κάθε παιδί αξίζει να νιώθει ασφαλές. Κάθε νέος αξίζει να ελπίζει. Και κάθε κορίτσι ή αγόρι που σηκώνει βάρος μεγαλύτερο από όσο αντέχει, χρειάζεται να ακούσει το πιο σημαντικό μήνυμα: «Δεν είσαι μόνος».