Η ιστορική σημασία των τρίτων χώρων
Τα καφενεία του 17ου αιώνα προσέφεραν δημοκρατικούς χώρους συνάντησης (αν δεν ήσουν γυναίκα). Επαναστάσεις ξεκίνησαν σε αμερικανικά και γαλλικά καφέ τον 18ο αιώνα. Ιστορικά, ήταν καταφύγιο. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ, στα απομνημονεύματά της, περιγράφει πώς περνούσε ολόκληρες ημέρες στο Café de Flore τον παγωμένο χειμώνα του 1942-43, φτάνοντας νωρίς για να βρει τη ζεστή θέση δίπλα στη σόμπα. «Πάντα νιώθαμε μια έκρηξη χαράς, βγαίνοντας από το σκοτάδι και μπαίνοντας σε αυτή τη φωτεινή φωλιά», έγραφε. Όσοι σύχναζαν εκεί έγιναν μια «οικογένεια» θαμώνων. «Αισθανόμασταν σαν στο σπίτι μας, ασφαλείς».
Αυτό αγγίζει την ουσία των καλών καφέ: τους λεγόμενους τρίτους χώρους, όρο που επινόησε ο κοινωνιολόγος Ray Oldenburg, αναφερόμενος σε χώρους που δεν είναι ούτε το σπίτι ούτε η δουλειά. Αυτοί οι χώροι, σύμφωνα με τον Oldenburg, είναι προσβάσιμοι και συμπεριληπτικοί· επιτρέπουν στους επισκέπτες να περνούν απαρατήρητοι αλλά υποδέχονται και τους τακτικούς· προσφέρουν χώρο για συζήτηση και παιχνίδι.
Η αξία των τρίτων χώρων στη σύγχρονη ζωή
Δικαιολογημένα υπάρχουν αντιδράσεις για την απώλεια τέτοιων χώρων λόγω της πανδημίας Covid, της οικονομικής αστάθειας και του διαδικτύου. «Το ίντερνετ έχει γίνει ο τρίτος μας χώρος». Όμως το διαδίκτυο δεν μπορεί να καλύψει όλα όσα προσφέρει ένας τρίτος χώρος: ασφάλεια όταν το σπίτι δεν αποτελεί καταφύγιο· μια ανάσα για όποιον χρειάζεται απλώς να βρίσκεται αλλού.
Η ανάγκη για νέες κοινότητες και λύσεις
Η αξία των ουδέτερων, φιλόξενων χώρων είναι ανεκτίμητη, αν και δεν αποτυπώνεται στους ισολογισμούς. Ίσως είναι ουτοπικό να περιμένουμε από την ελεύθερη αγορά να τους προσφέρει. Η Γαλλία έχει χάσει 160.000 καφέ από τη δεκαετία του ’60. Οι αρνητικές συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσης είναι καλά τεκμηριωμένες: ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει τη μοναξιά «παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας».
Βέβαια, οι τρίτοι χώροι δεν χρειάζεται να είναι τόσο περίπλοκοι. Δεν θα μπορούσαν κάποιοι από αυτούς τους χώρους –με φορολογικές ελαφρύνσεις ή κρατικές επιδοτήσεις– να μετατραπούν σε νέους τρίτους χώρους; Σε κόμβους κοινότητας, repair cafés, βιβλιοθήκες αντικειμένων ή διακριτικούς χώρους συνάντησης;
Πηγή: The Guardian
