Πόσες φορές έχεις ευχηθεί να μπορούσες να πατήσεις ένα κουμπί και να αλλάξουν όλα; Να εξαφανιστούν οι δυσκολίες, να βρεις αμέσως ισορροπία, να «φτιάξουν» οι σχέσεις σου. Η αυταπάτη της άμεσης αλλαγής είναι μία συνηθισμένη κοινή ευχή. Η αλήθεια, όμως, είναι διαφορετική: η πραγματική ανάπτυξη ξεκινά από μέσα σου και ξεδιπλώνεται προς τα έξω. Δεν είναι αποτέλεσμα μαγείας ή απόλυτου ελέγχου, αλλά της δικής σου δράσης, της αποδοχής των ορίων σου και της ελευθερίας που κρύβεται σε όλα αυτά. Η συγκεκριμένη αλήθεια ισχύει για τις σχέσεις, τη σεξουαλικότητα, τη μάθηση, την ανάρρωση, ακόμα και για την ψυχοθεραπεία.
Γιατί βιαζόμαστε να αλλάξουμε
Λέμε συχνά «χωρίς πίεση». Όμως, πόσο εύκολο είναι στ’ αλήθεια να το νιώσουμε; Μέσα μας υπάρχει η βασανιστική ανάγκη όλα να συμβούν «εδώ και τώρα». Ίσως, αυτός ο πόθος για αμεσότητα να έφερε και την εφεύρεση του κουμπιού στα τέλη του 19ου αιώνα: πατάς και… κάτι γίνεται. Φως, ήχος, κίνηση, μια μικρή έκρηξη. Μαγικό. Σήμερα, με κουμπιά και οθόνες αφής, έχουμε μάθει να ζούμε με άμεσες αντιδράσεις. Όμως η προσωπική εξέλιξη δεν λειτουργεί έτσι.
Η διαδικασία της αλλαγής δεν είναι κουμπί
Η αλλαγή δεν σηκώνει πίεση. Χρειάζεται χρόνο, αποδοχή και αντοχή στη μη-βεβαιότητα.
Οι ειδικοί στην ψυχανάλυση επισημαίνουν ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι θεραπευόμενοι τη σημασία και την αξία του ελέγχου: Να μην πιέζουν τον εαυτό τους για «γρήγορα αποτελέσματα», να μην αυταπατώνται ότι «ξεπέρασαν» τα θέματα τους σε λίγους μήνες. Οι αναλυτές προσπαθούν να μην αφήνουν τους θεραπευόμενους να παγιδευτούν σε αυτή την αυταπάτη. Εξηγούν ότι η εσωτερική αλλαγή είναι επώδυνη, πολύπλοκη, γεμάτη σκαμπανεβάσματα – αλλά και αληθινή.
Ο ρόλος της θεραπείας και της υπομονής
Ένα από τα πιο ουσιαστικά μαθήματα ήταν ο θεραπευτής να αναγνωρίζει τις πιέσεις που κουβαλά ο θεραπευόμενος. Όταν ανοίγει χώρος για να διερευνηθεί αυτή η πίεση –από πού προέρχεται, πώς διαμόρφωσε το άτομο, πώς το επηρεάζει στο παρόν– τότε αρχίζει η πραγματική δουλειά.
Όχι πίεση, αλλά ούτε και χάος
Η αλλαγή θέλει πλαίσιο, αλλά όχι καταναγκασμό. Θέλει όρια, αλλά όχι φυλακή. Στην οικογένεια, στις σχέσεις, στη δουλειά, ακόμα και στον εαυτό σου, η εξέλιξη έρχεται με βήματα μπρος και πίσω – όχι με ένα μαγικό πάτημα κουμπιού.
Η απελευθερωτική αλήθεια
Είναι απογοητευτικό να παραδεχόμαστε ότι τίποτα ουσιαστικό δεν αλλάζει μονομιάς. Όμως είναι και λυτρωτικό. Γιατί όταν αναγνωρίζεις ότι βρίσκεσαι μέσα σε μια διαδικασία – στη σχέση σου, στη θεραπεία, στην οικογένεια – νιώθεις γείωση. Σταματάς να κυνηγάς την ψευδαίσθηση του απόλυτου ελέγχου και ανακαλύπτεις την ελευθερία της συμμετοχής.
Αυτή η επίγνωση δεν μένει πάντα σταθερή: έρχεται και φεύγει. Όμως, κάθε φορά που επιστρέφει, φέρνει μαζί της ελπίδα και μια πιο αληθινή αίσθηση ζωής. Μια ζωή που δεν χρειάζεται κουμπιά και φίλτρα για να είναι όμορφη, γιατί είναι ήδη γεμάτη αλήθεια.
