Η καφεΐνη είναι ένα φυσικό αλκαλοειδές που βρίσκεται σε τροφές, όπως ο καφές, το τσάι και οι κόκκοι κακάο, αλλά παράγεται και βιομηχανικά. Απορροφάται γρήγορα από τον οργανισμό μετά την κατάποση και τα διεγερτικά της αποτελέσματα μπορούν να εμφανιστούν 15 με 30 λεπτά μετά την κατανάλωση και να διαρκέσουν αρκετές ώρες. Η καφεΐνη διεγείρει το καρδιαγγειακό και το κεντρικό νευρικό σύστημα, ενισχύοντας την πνευματική συγκέντρωση και τη σωματική απόδοση σε μέτριες δόσεις.
Ωστόσο, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αϋπνία, εφίδρωση και ταχυκαρδία. Η εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων εξαρτάται από την ευαισθησία του ατόμου στην καφεΐνη και τη δόση που έχει καταναλωθεί. Η υπερβολική κατανάλωση για μεγάλο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα, όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση. Επιπλέον, η πρόσληψη αρκετών γραμμαρίων καφεΐνης (5 έως 10 γραμμάρια) μπορεί να προκαλέσει κυκλοφορική ανεπάρκεια που είναι δυνητικά θανατηφόρα.
Για υγιείς ενήλικες, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) θεωρεί ασφαλή τη μέση ημερήσια πρόσληψη έως 400 mg καφεΐνης, κατανεμημένη μέσα στην ημέρα. Αυτό αντιστοιχεί περίπου σε τέσσερα φλιτζάνια καφέ φίλτρου. Για τις εγκύους και τις θηλάζουσες γυναίκες, το όριο αυτό μειώνεται στα 200 mg την ημέρα, ενώ για τα παιδιά και τους εφήβους, η ασφαλής ποσότητα είναι 3 mg ανά κιλό σωματικού βάρους.
Ενεργειακά ποτά και κίνδυνοι υπερβολικής κατανάλωσης
Τα ενεργειακά ποτά είναι αναψυκτικά που περιέχουν καφεΐνη, μαζί με ουσίες, όπως η ταυρίνη, η γλυκουρονολακτόνη και η ινοσιτόλη. Στη Γερμανία, από τον Ιούνιο του 2013 ισχύουν νόμιμα ανώτατα όρια για την περιεκτικότητα των συστατικών τους. Ένα τυπικό κουτί των 250 ml περιέχει 80 mg καφεΐνης.
Σύμφωνα με την έρευνα EDKAR (Energy Drinks und KARdiologisches Risiko) του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Αξιολόγησης Κινδύνων (BfR), η χρόνια και υψηλή κατανάλωση ενεργειακών ποτών από εφήβους δεν φάνηκε να έχει επίδραση σε καρδιολογικές παραμέτρους όπως η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός. Ωστόσο, σχεδόν οι μισοί από τους εφήβους που έλαβαν μέρος στην έρευνα ανέφεραν ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως ταχυκαρδία, κακό ύπνο, πονοκεφάλους και σφίξιμο στο στήθος.
Ιδιαίτερη προσοχή συνιστάται για τους ευαίσθητους στην καφεΐνη, τους ανθρώπους με καρδιαγγειακές παθήσεις, τις εγκύους, τις θηλάζουσες γυναίκες και τα παιδιά, καθώς για αυτές τις ομάδες η αυξημένη πρόσληψη καφεΐνης συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο για την υγεία.
Επιπλέον, ο συνδυασμός μεγάλων ποσοτήτων ενεργειακών ποτών με αλκοόλ μπορεί να ενισχύσει τις αρνητικές επιδράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα. Το ίδιο ισχύει και για την κατανάλωση ενεργειακών ποτών κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης.
Η περίπτωση της καφεΐνης σε σκόνη
Η καφεΐνη σε μορφή σκόνης, η οποία διατίθεται ως συμπλήρωμα διατροφής, αποτελεί πηγή κινδύνου για ακούσια υπερδοσολογία. Η ποσότητα των 200 mg καφεΐνης, που θεωρείται ασφαλής εφάπαξ δόση για τους υγιείς ενήλικες, αντιστοιχεί σε μία μόνο κουταλιά του γλυκού σκόνης, ποσότητα που είναι εξαιρετικά δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια με κοινές οικιακές ζυγαριές.
Η κατάποση 5 έως 10 γραμμαρίων καθαρής σκόνης καφεΐνης είναι δυνητικά θανατηφόρα. Ενώ οι περισσότεροι καταναλωτές γνωρίζουν ότι η υπερβολική πρόσληψη καφέ μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, ναυτία και ταχυκαρδία, πολλοί δεν αντιλαμβάνονται ότι μια τόσο μικρή ποσότητα καθαρής καφεΐνης μπορεί να αποβεί μοιραία.
Πηγή: Cibum
