Επιστήμονες ανέπτυξαν έναν εντελώς νέο τρόπο χορήγησης εμβολίων μέσω των ούλων, με τη βοήθεια ειδικά διαμορφωμένου οδοντικού νήματος και τα αποτελέσματα σε πειραματόζωα είναι εντυπωσιακά.
Η στοματική υγιεινή ενδέχεται σύντομα να αποκτήσει έναν εντελώς νέο ρόλο, πέρα από την προστασία των δοντιών: την πρόληψη των ιογενών λοιμώξεων. Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Biomedical Engineering, ερευνητές ανέπτυξαν μια καινοτόμο μέθοδο χορήγησης εμβολίων που χρησιμοποιεί ειδικό οδοντικό νήμα για να προκαλέσει ανοσολογική αντίδραση χωρίς τη χρήση ενέσεων.
Πλήρης προστασία από τη γρίπη σε ζώα εργαστηρίου
Στη μελέτη, οι ερευνητές εφάρμοσαν συστατικά εμβολίου —όπως πρωτεΐνες και ανενεργούς ιούς— κατά μήκος της γραμμής των ούλων πειραματόζωων. Το νήμα που χρησιμοποιήθηκε είχε εμβαπτιστεί στο σκεύασμα του εμβολίου και χρησιμοποιήθηκε με τρόπο παρόμοιο με το κλασικό οδοντικό νήμα. Μετά από μόλις τρεις συνεδρίες μέσα σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων, όλα τα εμβολιασμένα ζώα εργαστηρίου επιβίωσαν από μια θανατηφόρα δόση του ιού της γρίπης, ενώ τα μη εμβολιασμένα κατέληξαν.
Η επιστημονική ομάδα παρατήρησε ισχυρή συστηματική ανοσολογική αντίδραση στα εμβολιασμένα ζώα εργαστηρίου: αντισώματα κατά της γρίπης ανιχνεύθηκαν στα κόπρανα, το σάλιο, ακόμα και στον μυελό των οστών τους — ένδειξη πιθανής μακροχρόνιας ανοσίας. Επιπλέον, διαπιστώθηκε αυξημένη συγκέντρωση Τ-λεμφοκυττάρων στους πνεύμονες και στον σπλήνα των ζώων, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω την προστασία έναντι μελλοντικών λοιμώξεων.
Η σημασία του ευρήματος είναι διπλή: όχι μόνο προσφέρει προστασία τοπικά στη στοματική κοιλότητα, αλλά φαίνεται να ενεργοποιεί έναν γενικευμένο ανοσοποιητικό μηχανισμό, κάτι που μέχρι σήμερα αποτελεί πρόκληση για τα εμβόλια που χορηγούνται από το στόμα ή τη μύτη.
Θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στον άνθρωπο;
Για να διερευνήσουν τη δυνατότητα εφαρμογής της μεθόδου στους ανθρώπους, οι ερευνητές πραγματοποίησαν ένα μικρής κλίμακας πείραμα με 27 υγιείς εθελοντές. Οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν οδοντογλυφίδες καλυμμένες με ειδική χρωστική τροφίμων, προσομοιώνοντας τη διαδικασία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 60% των προσπαθειών πέτυχαν την επαρκή επαφή της ουσίας με τους ιστούς των ούλων, ένα ποσοστό που υποδηλώνει ότι, με περαιτέρω βελτιστοποίηση, η μέθοδος θα μπορούσε να είναι λειτουργική και στον άνθρωπο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ούλα διαθέτουν υψηλή διαπερατότητα, γεγονός που επιτρέπει στα μόρια των εμβολίων να διεισδύουν πιο εύκολα απ’ ό,τι στο δέρμα ή σε άλλους ιστούς. Επιπλέον, η στοματική κοιλότητα αποτελεί σημείο εισόδου για πλήθος παθογόνων, καθιστώντας την ιδανική τοποθεσία για την πρόκληση ανοσολογικής αντίδρασης.
Ωστόσο, η φυσική τάση του οργανισμού να απορρίπτει ξένες ουσίες στην περιοχή του στόματος και της μύτης αποτελεί μέχρι σήμερα εμπόδιο για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στοματικών εμβολίων. Η χρήση του νήματος ενδέχεται να ξεπερνά αυτό το πρόβλημα, διεισδύοντας μέσω μικροτραυματισμών στα ούλα και ενεργοποιώντας την ανοσία.
Ένα απλό εργαλείο με τεράστιες δυνατότητες
Η νέα μέθοδος δεν είναι μόνο αποτελεσματική, αλλά και πρακτική. Μπορεί να εξαλείψει την ανάγκη για ενέσεις, κάτι που θα ενθαρρύνει περισσότερο κόσμο να εμβολιαστεί, ειδικά άτομα με φοβία για τις βελόνες. Παράλληλα, η τεχνολογία αυτή δεν απαιτεί ψυκτική αλυσίδα (ψυγεία και ειδικούς όρους μεταφοράς), γεγονός που διευκολύνει σημαντικά τη διανομή της.
Το πιο φιλόδοξο σενάριο; Η δυνατότητα αποστολής εμβολίων με το ταχυδρομείο σε περιόδους πανδημίας, προσφέροντας άμεση και μαζική ανοσοποίηση χωρίς να απαιτείται επίσκεψη σε κέντρο υγείας ή κλινική.
Αν και η μέθοδος βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης, δείχνει να συνδυάζει απλότητα, ασφάλεια και ισχυρή ανοσολογική απόκριση. Με την κατάλληλη εξέλιξη, μια καθημερινή συνήθεια όπως το νήμα μπορεί να μετατραπεί σε παγκόσμιο εργαλείο πρόληψης κι ίσως στο μέλλον, η φράση «μην ξεχνάς να κάνεις νήμα» να σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από υγιή δόντια.
