Ξεκινήσατε μια δύσκολη συζήτηση με κάποιον που σας πλήγωσε ή σας αδίκησε — έναν συνάδελφο που οικειοποιήθηκε μια ιδέα σας, έναν νέο φίλο που μίλησε πίσω από την πλάτη σας, έναν σύντροφο που σας πρόδωσε. Τα γεγονότα είναι αδιαμφισβήτητα. Αν ήσασταν εσείς στη θέση του, θα είχατε παραδεχτεί το λάθος σας. Αλλά αυτός ο άνθρωπος όχι μόνο δεν ανέλαβε ευθύνη, αλλά πέρασε στην αντεπίθεση: αρνήθηκε τα πάντα, σας κατηγόρησε και, το χειρότερο, το έπαιξε θύμα.
Αν αισθανθήκατε μπερδεμένοι, ανασφαλείς και ίσως αρχίσατε να αμφιβάλλετε για την αντίληψή σας, τότε μόλις βιώσατε μια κλασική περίπτωση DARVO:
Deny (Άρνηση), Attack (Επίθεση), Reverse Victim and Offender (Αντιστροφή Ρόλων Θύματος και Θύτη).
Ο όρος αυτός επινοήθηκε από τη ψυχολόγο Jennifer Freyd το 1997, περιγράφοντας τη στρατηγική που χρησιμοποιούν συστηματικά κακοποιητικά άτομα: αρνούνται την ευθύνη, επιτίθενται και μετατρέπουν τον εαυτό τους σε «θύμα».
DARVO και gaslighting: Ψυχολογικά όπλα της τοξικότητας
Η τακτική DARVO συχνά συγχέεται ή συνυπάρχει με το λεγόμενο gaslighting — την προσπάθεια να σας κάνουν να αμφισβητήσετε την ίδια σας τη λογική. Αν κάποιος κάνει κάτι τοξικό και, όταν τον κατηγορήσετε, προσποιείται ότι εσείς φανταστήκατε ή παρανοήσατε την κατάσταση, τότε έχετε παγιδευτεί σε έναν μηχανισμό ψυχολογικής χειραγώγησης.
Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν εμφανίζονται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις κακοποίησης, αλλά και σε καθημερινές διαπροσωπικές σχέσεις, ακόμα και σε καβγάδες στο διαδίκτυο. Μάλιστα, οι γυναίκες φαίνεται πως είναι κατά 25% πιο πιθανό να βρεθούν θύματα της μεθόδου DARVO.
Ποιοι το κάνουν – και γιατί
Οι πιο αποτελεσματικοί gaslighters ανήκουν στην αποκαλούμενη Σκοτεινή Τριάδα προσωπικοτήτων:
Ναρκισσιστές (κέντρο του κόσμου είμαι εγώ),
Μακιαβελικοί (θα σε πληγώσω για να πετύχω τον στόχο μου),
Ψυχοπαθείς (χωρίς ενσυναίσθηση ή ενοχές).
Πρόσφατες μελέτες έχουν προσθέσει και τέταρτο στοιχείο: τον σαδισμό – την ευχαρίστηση που αντλούν από τον πόνο των άλλων. Γι’ αυτό και η αλλαγή αυτών των ατόμων είναι σπανίως εφικτή. Οι εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με την ηθική κρίση και τη συναισθηματική ρύθμιση λειτουργούν διαφορετικά στον εγκέφαλό τους.
Πώς να προστατευτείτε — και να μη γίνετε εσείς ένας απ’ αυτούς
Αναγνωρίστε τα σημάδια έγκαιρα. Αν κάποιος συνεχώς παίζει το θύμα, ενώ εσείς του επισημαίνετε μια λανθασμένη συμπεριφορά, ενεργοποιήστε τα εσωτερικά σας «καμπανάκια».
Μην μπλέκεστε με τέτοια άτομα — ειδικά σε σχέσεις, φιλίες ή συνεργασίες. Αν κάποιος φαίνεται υπερβολικά «γοητευτικός», κάντε μια μικρή έρευνα στα social media του: Εμπλέκεται συνεχώς σε συγκρούσεις; Τρολάρει ή κάνει gaslighting στους άλλους;
Μην χρησιμοποιείτε εσείς την τεχνική DARVO, έστω και άθελά σας. Όλοι έχουμε βρεθεί σε θέση άμυνας, αλλά αν κάθε φορά που σας κάνουν παρατήρηση «αντεπιτίθεστε» και κάνετε τον αδικημένο, αναρωτηθείτε: μήπως αναπαράγετε το ίδιο μοτίβο;
Το να αμφισβητείτε τον εαυτό σας όταν κάποιος σας κατηγορεί, δεν είναι αδυναμία — είναι ένδειξη ηθικής ωριμότητας. Όμως οι σκοτεινοί χειριστές ακριβώς αυτήν την ευαισθησία σας στοχεύουν. Μάθετε να τους διακρίνετε. Μάθετε να τους αποφεύγετε. Και, κυρίως, μάθετε να μην τους μιμείστε.
*Με πληροφορίες από το κείμενο “A Defense Against Gaslighting Sociopaths” του Arthur C. Brooks στο The Atlantic
Πηγή: Ant1
