Περίπου 15% των αμερικανικών ζευγαριών αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σύλληψη. Μέχρι και πριν από μια δεκαετία, το ενδιαφέρον εστιαζόταν σχεδόν αποκλειστικά στη γυναίκα. Οι άνδρες συχνά απέφευγαν να επισκεφθούν γιατρό ή, αν το έκαναν πιεσμένοι από τη σύντροφό τους, ευχόντουσαν σιωπηλά να μην ευθύνονται οι ίδιοι για το πρόβλημα.
Σύμφωνα με τον Stan Honig, ουρολόγο και επικεφαλής της Αναπαραγωγικής και Σεξουαλικής Ιατρικής στο Yale University School of Medicine, η γονιμότητα συχνά συγχέεται λανθασμένα με την αρρενωπότητα. Αυτό το στίγμα αρχίζει να υποχωρεί.
Όπως δηλώνει ο Leon Telis, διευθυντής του προγράμματος ανδρικής υγείας στο Mount Sinai Hospital στη Νέα Υόρκη, όλο και περισσότεροι άνδρες λαμβάνουν τις θεραπείες που χρειάζονται για τη γονιμότητά τους. Ένα μέρος αυτής της αλλαγής οφείλεται στη βελτίωση των θεραπευτικών επιλογών και στην αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τη ραγδαία πτώση των σπερματοζωαρίων παγκοσμίως.
Ταυτόχρονα, η διάθεση οικιακών τεστ ανάλυσης σπέρματος επιτρέπει στους άνδρες να εξετάζουν το σπέρμα τους στο σπίτι, ενώ ορισμένα εργαστήρια προσφέρουν εξετάσεις ορμονών χωρίς ιατρική συνταγή. Αυτό οδηγεί σε πιο στοχευμένες ιατρικές αξιολογήσεις και εξατομικευμένες θεραπείες.
Κύριοι μύθοι γύρω από την ανδρική γονιμότητα
Παρά τη μεγαλύτερη ενημέρωση, οι μύθοι και η παραπληροφόρηση γύρω από τη γονιμότητα των ανδρών παραμένουν διαδεδομένοι. Οι ειδικοί αναπαραγωγικής υγείας συναντούν συχνά λανθασμένες πεποιθήσεις, ακόμη και από τους ίδιους τους ασθενείς τους.
Μύθος #1: Τα περισσότερα προβλήματα γονιμότητας οφείλονται στη γυναίκα
Οι άνδρες ευθύνονται αποκλειστικά για τη στειρότητα ενός ζευγαριού μόνο στο 20% των περιπτώσεων, αλλά συμβάλλουν σε ακόμη 30-40%. Πλέον αναγνωρίζεται ότι σχεδόν οι μισές περιπτώσεις αφορούν τον άνδρα. Συχνότερα προβλήματα είναι η χαμηλή συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, η κακή κινητικότητα ή το μη φυσιολογικό σχήμα τους—με τα 39 εκατομμύρια ανά εκσπερμάτιση να θεωρούνται φυσιολογικά.
Επιπλέον, βιολογικοί παράγοντες, ορμονικές διαταραχές ή σπάνιες γενετικές καταστάσεις μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη γονιμότητα των ανδρών.
Μύθος #2: Η ηλικία του άνδρα δεν παίζει ρόλο
Παρότι διάσημοι πατέρες όπως ο Kelsey Grammer και ο Al Pacino έχουν τεκνοποιήσει μετά τα 70, νέες έρευνες δείχνουν ότι και οι άνδρες έχουν “βιολογικό ρολόι”. Σε μελέτη που έγινε σε ευρωπαϊκές κλινικές γονιμότητας με χρήση ωαρίων νεαρών δοτριών, διαπιστώθηκε ότι σε άνδρες άνω των 45 ετών, τα ποσοστά αποβολών ήταν υψηλότερα και οι γεννήσεις λιγότερες (35%) σε σύγκριση με νεότερους (41%). Τα συμβατικά τεστ σπέρματος δεν ανίχνευσαν διαφορές, όμως το σώμα της γυναίκας φαίνεται να εντοπίζει προβλήματα μετά την εμφύτευση του εμβρύου, ενδεχομένως λόγω κατακερματισμού του DNA στα σπερματοζωάρια μεγαλύτερης ηλικίας.
Η νέα αυτή γνώση αμφισβητεί την παραδοσιακή άποψη ότι το σπέρμα των μεγαλύτερων σε ηλικία ανδρών είναι επαρκές. Όπως οι γυναίκες που επιθυμούν παιδιά στο μέλλον διατηρούν ωάρια, έτσι και οι άνδρες θα μπορούσαν να εξετάσουν τη συντήρηση του σπέρματός τους.
Μύθος #3: Η τεστοστερόνη βοηθά στη γονιμότητα των ανδρών
Αν και οι όρχεις χρειάζονται υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης για την παραγωγή σπερματοζωαρίων, η εξωγενής χορήγησή της αυξάνει τα επίπεδα στο αίμα αλλά μειώνει τη φυσική παραγωγή στους όρχεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων—κάποιες φορές στο μηδέν—και καθιστά την τεστοστερόνη εξαιρετικά αποτελεσματική ως πιθανό ανδρικό αντισυλληπτικό.
Τρεις μήνες μετά τη διακοπή της τεστοστερόνης τα επίπεδα συνήθως επανέρχονται, όμως όχι πάντα—ειδικά σε αθλητές που λαμβάνουν μεγάλες δόσεις. Πολλοί άνδρες αγνοούν αυτή τη σχέση: περίπου 15% όσων έχουν λάβει τεστοστερόνη δηλώνουν ότι το μετάνιωσαν. Άλλες μορφές ορμονικής θεραπείας όπως η κλομιφαίνη ή η χορήγηση ωοθυλακιοτρόπου ή ωχρινοτρόπου ορμόνης μπορούν να βοηθήσουν όταν υπάρχει χαμηλή ενδογενής παραγωγή τεστοστερόνης.
Θεραπευτικές επιλογές & καθημερινές συνήθειες
Μύθος #4: Οι περισσότερες θεραπείες υπογονιμότητας αφορούν μόνο τις γυναίκες
Εκτός από τις ορμονικές θεραπείες, φάρμακα για την ενίσχυση της λίμπιντο ή την καθυστέρηση της εκσπερμάτισης βοηθούν τη γονιμότητα των ανδρών. Συμπληρώματα αντιοξειδωτικών όπως λυκοπένιο, ψευδάργυρος, συνένζυμο Q10 και βιταμίνες C, D και E μπορούν επίσης να βελτιώσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων.
Σε περιπτώσεις μηχανικών προβλημάτων μπορεί να απαιτηθούν χειρουργικές επεμβάσεις για αφαίρεση κύστεων ή αποκατάσταση αγωγών. Ακόμη και θεραπείες που απευθύνονται κυρίως στις γυναίκες—όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση—βελτιώνουν τα ποσοστά σύλληψης όταν το σπερματοζωάριο εγχέεται απευθείας στο ωάριο.
Μύθος #5: Ο τρόπος ζωής δεν επηρεάζει σημαντικά τους άνδρες
Τοξίνες όπως το αλκοόλ και το κάπνισμα επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία του σπέρματος. Μέτρια κατανάλωση θεωρείται αποδεκτή, αλλά υπερβολική χρήση μπορεί να κάνει διαφορά. Το αυξημένο βάρος σώματος σχετίζεται με μειωμένη κινητικότητα του σπέρματος, ενώ η άσκηση βοηθά—με μέτρο όμως—καθώς η υπερβολή μπορεί να διαταράξει τις ορμόνες.
Xημικές ουσίες όπως μικροπλαστικά, φθαλικές ενώσεις και δισφαινόλη Α έχουν συνδεθεί με μείωση της ανδρικής γονιμότητας τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους. Επίσης, η αποφυγή υψηλών θερμοκρασιών (όπως τζακούζι ή λάπτοπ στα πόδια) προστατεύει το σπέρμα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το είδος εσωρούχων (boxer vs. slip) επηρεάζει τη γονιμότητα.
Το σημαντικότερο μήνυμα είναι πως οι άνδρες μπορούν να κάνουν πολλά για να ενισχύσουν τη γονιμότητά τους. Όπως λέει ο Telis: «Οι άνδρες είναι εξίσου σημαντικοί με τις γυναίκες όταν πρόκειται για τη σύλληψη».
