Στη Νέα Υόρκη, όταν ο ήλιος λάμπει, η θερμοκρασία ανεβαίνει δυσανάλογα. Οι πυκνοκατοικημένοι δρόμοι και τα κτίρια δημιουργούν το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, που παγιδεύει τη ζέστη και κάνει τις εσωτερικές πόλεις έως και 5°C πιο ζεστές από τις γύρω περιοχές. Η χρήση κλιματιστικών δεν αποτελεί βιώσιμη λύση, καθώς μεταφέρει τη θερμότητα από το εσωτερικό προς το εξωτερικό, εντείνοντας το πρόβλημα στους δρόμους. Το φαινόμενο αυτό είναι κοινό στις περισσότερες πόλεις και αναμένεται να επιδεινωθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ, χωρίς ενδείξεις αποκλιμάκωσης. Αν δεν υπάρξει δράση, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να επηρεάζει τον πλανήτη και την υγεία μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται με μη μεταδοτικές ασθένειες, όπως εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιοπάθειες· τα κουνούπια που μεταφέρουν ελονοσία εξαπλώνονται· τα περιστατικά χολέρας και δυσεντερίας γίνονται συχνότερα με τις πλημμύρες· ενώ τα κύματα καύσωνα επιδεινώνουν τη ρύπανση της ατμόσφαιρας προκαλώντας αναπνευστικά προβλήματα όπως άσθμα και βρογχίτιδα.
Αυτή είναι η υγειονομική απειλή που προκαλείται από το κλίμα και για την οποία ο κόσμος πρέπει να προετοιμαστεί — με τις πόλεις να βρίσκονται στο επίκεντρο. Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του πλανήτη ζουν ήδη σε πόλεις, ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται να φτάσουν το 70%. Μέχρι το 2030, η θνησιμότητα στις πόλεις λόγω θερμότητας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 45% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021, ενώ οι θάνατοι από θερμική καταπόνηση και ατμοσφαιρική ρύπανση θα αυξηθούν πάνω από 20% — ένα συνολικό φορτίο που ξεπερνά όλους τους καρκίνους μαζί. Υπάρχουν, ωστόσο, λύσεις.
Απλές παρεμβάσεις με μεγάλη επίδραση
Οι πόλεις οφείλουν να προετοιμαστούν για την απειλή στην υγεία που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, υιοθετώντας απλές και οικονομικές λύσεις για καλύτερη ποιότητα ζωής. Παρότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής παραμένει ο τελικός στόχος, υπάρχουν τρόποι να περιοριστούν οι άμεσες επιπτώσεις στην υγεία μέσω προληπτικών δράσεων.
Η Bupa πιστεύει ότι η θετική προληπτική δράση είναι καθοριστική: Μειώνει τον άμεσο αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην υγεία και βελτιώνει τη γενική κατάσταση των πολιτών ώστε να ζουν περισσότερο και καλύτερα. Αυτός είναι ο λόγος που η Bupa συνεργάστηκε διεθνώς με το Sustainable Markets Initiative Health Systems Task Force, μια συμμαχία επιχειρήσεων και ακαδημαϊκών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων μέσω της δημόσιας υγείας και πρόληψης.
Η πρώτη τους έκθεση, “The Case for Action: The Power of Prevention to Support Health in a Changing Climate”, αναδεικνύει πως μέτρα χαμηλού κόστους αλλά υψηλής αποτελεσματικότητας μπορούν, με συνεργασία φορέων υγείας, δημοτικών αρχών και επιχειρήσεων, να σώσουν έως 725.000 ζωές ετησίως. Ένα βασικό μέτρο είναι η διατήρηση δροσερού και καθαρού αέρα στις πόλεις για την προστασία των κατοίκων από τη ζέστη και τη ρύπανση.
Πράσινες υποδομές και ενεργή μετακίνηση
Ο αστικός εξωραϊσμός με πράσινα σημεία — όπως πάρκα ή κατακόρυφοι κήποι — απορροφά την ηλιακή ακτινοβολία και απελευθερώνει υδρατμούς που δροσίζουν τον αέρα. Τα φυτά επίσης απορροφούν ρύπους και εκλύουν οξυγόνο, βελτιώνοντας την ποιότητα του αέρα. Η κάλυψη των στεγών με ανοιχτόχρωμες ή ανακλαστικές επιφάνειες μειώνει τη θερμοκρασία των κτιρίων και συμβάλλει στη δροσιά ολόκληρων περιοχών.
Προγράμματα που ενισχύουν τη μετακίνηση με τα πόδια ή το ποδήλατο μειώνουν τόσο τη ρύπανση όσο και τις θερμοκρασίες, περιορίζοντας τις εκπομπές των αυτοκινήτων. Αυτές οι απλές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να μειώσουν τους σχετικούς θανάτους έως και κατά 13%.
Η ενεργή μετακίνηση βελτιώνει παράλληλα τη γενική υγεία του πληθυσμού — κάτι κρίσιμο για την ανθεκτικότητα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όσο πιο υγιείς οι πολίτες μιας πόλης, τόσο καλύτερα αντέχουν στη θερμική καταπόνηση και τις ασθένειες, ενώ μειώνεται η πίεση στα συστήματα υγείας.
Ύδρευση, αποχέτευση & πρόληψη ασθενειών
Οι βασικές βελτιώσεις σε ύδρευση, αποχέτευση και υγιεινή είναι απαραίτητες για την πρόληψη λοιμώξεων στις διαρκώς αυξανόμενες πόλεις. Ακόμη και απλές λύσεις χαμηλής τεχνολογίας μπορούν να σώσουν έως 57.000 ζωές τον χρόνο μέχρι το 2030. Η διασφάλιση της ποιότητας του νερού είναι καθοριστική: Φίλτρα νερού όπως τα κεραμικά αφαιρούν επικίνδυνα βακτήρια από το νερό που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι για πόση, μαγείρεμα ή πλύσιμο — αποτρέποντας έως 109.000 θανάτους ετησίως.
Εξίσου σημαντική είναι η εκπαίδευση των πολιτών για την προαγωγή της υγείας τους. Οι πόλεις συχνά συνδέονται με λιγότερο υγιεινές συνήθειες — καθιστική ζωή, φτωχή διατροφή, εύκολη πρόσβαση σε αλκοόλ ή καπνό. Ωστόσο, οι αστικές υποδομές μπορούν να ενισχύσουν την ενεργή μετακίνηση ενώ οι επαγγελματίες υγείας έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα προσέγγισης πληθυσμού για προγράμματα εμβολιασμών ή προληπτικού ελέγχου — ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα απέναντι στις προκλήσεις του κλίματος και ίσως αποτρέποντας έως 131.000 θανάτους ετησίως.
Έγκαιρη ενημέρωση & ανθεκτικές κοινότητες
Όταν συμβαίνουν ακραία φαινόμενα όπως καύσωνες ή πλημμύρες, οι πόλεις ανταποκρίνονται αποτελεσματικότερα όταν οι κοινότητες είναι ενημερωμένες κι έτοιμες. Εκστρατείες ευαισθητοποίησης, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης κι οργανωμένα σχέδια αντίδρασης βοηθούν τους πολίτες αλλά και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης να αντιμετωπίσουν καλύτερα τους κινδύνους — ακόμη κι αν πρόκειται απλώς για την αποφυγή έκθεσης στον ήλιο ή την ενίσχυση των υποδομών έναντι πλημμυρών.
Απλά φίλτρα νερού, όπως αυτά από πηλό στη Βραζιλία (filtro-de-aguo-barro), μπορούν να μειώσουν δραστικά τη μετάδοση ασθενειών μέσω μολυσμένου νερού.
Bupa: Παγκόσμια δράση για υγιείς πόλεις
Θετικά προληπτικά μέτρα όπως αυτά μπορούν να προετοιμάσουν τις πόλεις του κόσμου για τις προκλήσεις στην υγεία λόγω κλιματικής αλλαγής — χτίζοντας πάνω στο έργο της Bupa με συνεργάτες διεθνώς για ανάπτυξη λύσεων μεγάλης κλίμακας προς βελτίωση της ζωής στις πόλεις.
“Με τον επανασχεδιασμό των πόλεων με γνώμονα την ευημερία κι ενισχύοντας τις συνεργασίες, μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να παραμένουν υγιείς για περισσότερο χρόνο, να μειώσουμε τις ανισότητες στην υγεία και να δημιουργήσουμε συστήματα περίθαλψης ανθεκτικά κι αειφόρα”, δηλώνει ο Iñaki Ereño, διευθύνων σύμβουλος της Bupa.
Το πρόγραμμα Healthy Cities της Bupa εμπνέει τους κατοίκους των πόλεων για πιο υγιείς επιλογές ζωής ενώ αναγεννά αστικούς χώρους μέσα από κοινοτικές συνέργειες — συμπεριλαμβανομένης αποκατάστασης υγροτόπων, αναδασώσεων, δενδροφυτεύσεων κι αναγέννησης ακτών σε 68 πόλεις παγκοσμίως. Παράλληλα, η συνεργασία με το Norman Foster Foundation συμβάλλει στην εκπαίδευση νέας γενιάς ηγετών για σχεδιασμό βιώσιμων κι υγιών πόλεων.
Ενώ η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής παραμένει βασικός στόχος, η έγκαιρη προετοιμασία για τη διαχείριση των συνεπειών στην υγεία αποτελεί ουσιαστικό μέτρο πρόληψης — μια ευκαιρία ώστε οι πόλεις να γίνουν πιο ανθεκτικές κι ευημερούσες κοινότητες.
Πηγή: National Geographic
