Η διατροφή των αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό δεν έχει καμία σχέση με τις παλιές, άνοστες πάστες. Εξελιγμένες μέθοδοι συντήρησης και παρασκευής έχουν φέρει τα διαστημικά γεύματα πιο κοντά στις γεύσεις της Γης, αν και οι προκλήσεις για τις μελλοντικές αποστολές παραμένουν.
Η ερώτηση για τη διατροφή των αστροναυτών είναι συχνή στη NASA, και η απάντηση έχει εξελιχθεί θεαματικά από τις πρώτες αποστολές του Προγράμματος Mercury. Σήμερα, τα γεύματα δεν είναι ούτε άνοστα ούτε σερβίρονται μέσω σωλήνων. Η ανάπτυξη των μεθόδων προετοιμασίας και συσκευασίας έχει οδηγήσει σε ποικιλία τροφών που είναι πιο κοντά σε αυτά που τρώμε στη Γη.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες σε μακροχρόνιες αποστολές μοιάζουν με αυτές που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι ή τα άτομα που έχουν πληγεί από καταστροφές στη Γη. Όπως στη Γη, η έλλειψη σωστής διατροφής μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό. Στο διάστημα, η συνθήκη χαμηλής βαρύτητας προκαλεί απώλεια μυϊκής μάζας και οστικής πυκνότητας, ένα φαινόμενο που θυμίζει τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης.
Παράλληλα, οι διαστημικές υπηρεσίες σχεδιάζουν τη δημιουργία βάσεων στη Σελήνη, όπου η καλλιέργεια φρέσκων τροφίμων είναι εξαιρετικά δύσκολη. Το έδαφος είναι φτωχό σε θρεπτικά συστατικά, το νερό και το οξυγόνο είναι ελάχιστα, ενώ η αποστολή προμηθειών από τη Γη είναι δαπανηρή και η αλλοίωση των τροφίμων αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Συνεπώς, όπως και με την παραγωγή τροφίμων στη Γη λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα μελλοντικά διαστημικά συστήματα διατροφής πρέπει να είναι ανθεκτικά και βιώσιμα.
Κατηγορίες τροφίμων στο διάστημα
Σήμερα, οι τροφές που αποστέλλονται στο διάστημα κατηγοριοποιούνται με βάση τον τρόπο προετοιμασίας και συντήρησής τους:
Φρέσκα τρόφιμα: Περιορισμένη ποσότητα φρούτων και λαχανικών αποστέλλεται για να καταναλωθεί μέσα σε δύο ημέρες. Ο σκοπός είναι κυρίως ψυχολογικός, για να διατηρείται η καλή διάθεση των αστροναυτών, καθώς τα θρεπτικά συστατικά λαμβάνονται και από άλλες πηγές.
Ακτινοβολημένα τρόφιμα: Κρέατα και γαλακτοκομικά προϊόντα υποβάλλονται σε ιονίζουσα ακτινοβολία πριν τη συσκευασία. Αυτή η διαδικασία παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους και μειώνει τον κίνδυνο μικροβιακής μόλυνσης.
Φυσικά τρόφιμα: Προϊόντα όπως σοκολάτες, μπισκότα και αμύγδαλα συσκευάζονται στη φυσική τους μορφή και είναι έτοιμα προς κατανάλωση.
Τρόφιμα ενδιάμεσης υγρασίας: Αυτά τα γεύματα περιέχουν λίγο νερό, αρκετό ώστε να έχουν μαλακή υφή αλλά όχι αρκετό για την ανάπτυξη μικροβίων. Δεν απαιτούν επιπλέον προετοιμασία.
Θερμοσταθεροποιημένα: Πολλά από τα «έτοιμα γεύματα» παρασκευάζονται με θερμική επεξεργασία που καταστρέφει τα βακτήρια και στη συνέχεια σφραγίζονται αμέσως σε αεροστεγή συσκευασία.
Επαναϋδατώσιμα γεύματα και ποτά: Πολλά τρόφιμα και ποτά αφυδατώνονται για να αυξηθεί η διάρκεια ζωής τους και να αποτραπεί η αλλοίωση. Οι αστροναύτες απλώς προσθέτουν νερό για να τα καταναλώσουν.
Υγρά προϊόντα: Στο διάστημα, οι αστροναύτες πίνουν από ειδικές σακούλες με καλαμάκι, καθώς η μικροβαρύτητα δεν επιτρέπει τη χρήση ποτηριών. Οι σακούλες περιέχουν νερό ή λυοφιλιωμένα μείγματα ποτών όπως καφές, τσάι, λεμονάδα και χυμός.
Στο πλαίσιο της ομαδικότητας, η διατροφή των αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό περιλαμβάνει και εθνικές σπεσιαλιτέ. Η Κίνα έχει στείλει κοτόπουλο Kung Pao, ενώ η Ιαπωνία ζυμαρικά που ενυδατώνονται εύκολα. Η μόνη απαγόρευση αφορά το αλκοόλ, καθώς η NASA απαιτεί οι αστροναύτες να είναι σε πλήρη εγρήγορση ανά πάσα στιγμή. Η εξαίρεση ήταν ο Έντγουιν «Μπαζ» Άλντριν, ο οποίος κατανάλωσε αλκοόλ στη Σελήνη.
Πηγή: Cibum
