Φαίνεται πως έχουμε φτάσει στην κορύφωση της κουλτούρας «βγες από το γκαζόν μου», με τους άνδρες να εκδηλώνουν ξεσπάσματα θυμού παντού. Είτε πληκτρολογούν υστερικά κεφαλαία μηνύματα, είτε βράζουν από οργή στον δρόμο, είτε γρονθοκοπούν τον τοίχο, οι άνδρες μοιάζουν πιο ευέξαπτοι από ποτέ. Με μια νοοτροπία του τύπου «τα αγόρια είναι αγόρια» που συγχωρεί κακή συμπεριφορά ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς αν και πότε θα σταματήσουν αυτές οι αντιδράσεις.
Ίσως σας ανακουφίσει να μάθετε πως υπάρχει όχι μόνο πιθανή ιατρική εξήγηση, αλλά και ένας αναγνωρισμένος όρος για αυτή τη συμπεριφορά: το «σύνδρομο ευερέθιστου άνδρα». Τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο όρος αυτός έχει γίνει αποδεκτός στους ιατρικούς και ψυχολογικούς κύκλους. Αν και δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση, οι ειδικοί τον θεωρούν ακριβή περιγραφή ενός συνόλου συμπτωμάτων που εμφανίζονται συχνά σε άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας.
Όπως εξηγεί ο Δρ Justin Houman, επίκουρος καθηγητής ουρολογίας στο Cedars-Sinai Medical Center, μαζί με τον όρο «ανδρόπαυση» που αναφέρεται στη «ανδρική εμμηνόπαυση», το σύνδρομο αυτό αποτελεί χρήσιμη συντομογραφία για τις αλλαγές που προκαλεί η σταδιακή πτώση της τεστοστερόνης και οι ορμονικές μεταβολές στους άνδρες.
Η σταδιακή μείωση της τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε ποικίλα συμπτώματα: αλλαγές διάθεσης, χαμηλή ενέργεια και κόπωση. Σύμφωνα με τον Houman, τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:
- Μεταβολές στη διάθεση: ευερεθιστότητα, έλλειψη κινήτρου, τάσεις κατάθλιψης
- Γνωστικές δυσκολίες: αδυναμία συγκέντρωσης ή προβλήματα μνήμης
- Επίμονη κόπωση που δεν εξηγείται μόνο από κακό ύπνο
- Μειωμένη λίμπιντο και λιγότερες αυτόματες στύσεις
- Απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης παρά τη συστηματική άσκηση
- Αυξημένο σωματικό λίπος, ειδικά στην κοιλιακή χώρα
- Διαταραχές ύπνου, όπως αϋπνία ή κακής ποιότητας ξεκούραση
Αυτά τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται από τη μια μέρα στην άλλη. «Η ορμονική πτώση στους άνδρες είναι σταδιακή», επισημαίνει ο Houman. Τα επίπεδα τεστοστερόνης κορυφώνονται στα τέλη της εφηβείας έως τις αρχές των είκοσι, παραμένουν σχετικά σταθερά μέχρι τα τριάντα, και μετά τα 40 μειώνονται κατά περίπου 1% τον χρόνο. Οι περισσότεροι παρατηρούν συμπτώματα μεταξύ 40 και 60 ετών, αν και ο τρόπος ζωής, οι χρόνιες ασθένειες και η κληρονομικότητα μπορούν να επιταχύνουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνιση.
Η προέλευση του συνδρόμου ευερέθιστου άνδρα
Ο όρος «σύνδρομο ευερέθιστου άνδρα» (IMS) επινοήθηκε το 2001 από τον Δρ Gerald Lincoln, Σκωτσέζο επιστήμονα στον τομέα της ενδοκρινολογίας. Ερευνώντας τα επίπεδα τεστοστερόνης σε πρόβατα, παρατήρησε ότι η μείωση της τεστοστερόνης μετά την περίοδο ζευγαρώματος σχετιζόταν με αυξημένη ευερεθιστότητα και επιθετικότητα στους κριάρια. Παρόμοιες συμπεριφορές εντοπίστηκαν σε άλλα αρσενικά ζώα όταν έπεφταν τα επίπεδα τεστοστερόνης—ακόμα και σε ελάφια ή ελέφαντες.
Όπως εξηγεί ο ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας Δρ Jed Diamond, που έχει γράψει σχετικά βιβλία («Irritable Male Syndrome», «Mister Mean»), το IMS είναι «μια κατάσταση υπερευαισθησίας, άγχους, απογοήτευσης και θυμού που σχετίζεται με βιοχημικές αλλαγές, ορμονικές διακυμάνσεις, στρες και απώλεια ανδρικής ταυτότητας». Αν και εμφανίζεται κυρίως σε μεγαλύτερη ηλικία, ο Diamond έχει δει παρόμοια συμπτώματα ακόμη και σε άνδρες στα 20 ή 30 τους με κακή διατροφή ή αυξημένο άγχος.
Ο ψυχολόγος James Davis σημειώνει ότι το σύνδρομο τείνει να περνά απαρατήρητο τόσο από τους ίδιους τους άνδρες όσο κι από το περιβάλλον τους. Σε αντίθεση με την εμμηνόπαυση των γυναικών που εμφανίζεται σε στενό χρονικό πλαίσιο, η πτώση της τεστοστερόνης στους άνδρες είναι βραδεία—ένα «σταδιακό στάξιμο» παρά μια ξαφνική αλλαγή. Έτσι, τα συμπτώματα συχνά αποδίδονται απλώς στην ηλικία ή στο στρες.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το σύνδρομο;
Αν και οι ορμονικές μεταβολές παίζουν βασικό ρόλο στο IMS, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες. Οι αλλαγές αυτές προκαλούν άγχος που οδηγεί σε ευερεθιστότητα. Η απώλεια φυσικής κατάστασης ή λίμπιντο μπορεί να προκαλέσει κρίση ταυτότητας. Όταν προστίθενται επαγγελματικές πιέσεις, οικονομικά προβλήματα ή δυσκολίες στις σχέσεις—σε συνδυασμό με διαταραχές ύπνου ή κοινωνική απομόνωση—ο αντίκτυπος στη διάθεση γίνεται ακόμη μεγαλύτερος.
Μαρτυρία: Η εμπειρία ενός άνδρα
Ο Israel Cassol, podcaster που διαγνώστηκε με «ανδρόπαυση» λίγο μετά τα 40, ξεκίνησε να μιλά δημόσια για τη δική του εμπειρία ώστε να ενημερώσει κι άλλους. Όπως δήλωσε στη New York Post: «Δυσκολεύτηκα να μοιραστώ τόσο προσωπικές λεπτομέρειες, αλλά ήθελα να μάθω αν κι άλλοι περνούν το ίδιο. Δεν πίστευα πόσα μηνύματα έλαβα από άνδρες με παρόμοια συμπτώματα». Σήμερα συνεχίζει την ενημέρωση για θέματα ανδρικής υγείας και συμβουλεύει: «Δεν πρέπει οι άνδρες να θεωρούν ντροπή ή αδυναμία αυτή τη φάση—είναι φυσικό κομμάτι της ζωής πολλών. Η συζήτηση βοηθά στο να σπάσει το στίγμα γύρω από τη συναισθηματική υγεία των ανδρών».
Υποψιάζεστε ότι έχετε IMS; Τι να κάνετε
Ο Diamond προτείνει ως πρώτο βήμα την επίσκεψη στον γιατρό: «Κάθε άνδρας άνω των 45 ετών που εμφανίζει σταθερά τέτοια συμπτώματα πρέπει να κάνει αιματολογικό έλεγχο για την τεστοστερόνη». Αν τα επίπεδα είναι χαμηλά; Ο Davis εξηγεί πως υπάρχουν αποτελεσματικές αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορούν να βοηθήσουν φυσικά (διατροφή, άσκηση), ενώ υπάρχει επίσης η δυνατότητα θεραπείας υποκατάστασης τεστοστερόνης—κάτι που απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση.
Για όσους έχουν κοντά τους κάποιον πιθανό πάσχοντα από IMS; Εκτός από τον ιατρικό έλεγχο, ο Houman συνιστά υγιεινή διατροφή, συστηματική άσκηση, καλές συνήθειες ύπνου και μείωση του στρες. Είναι σημαντικό η επικοινωνία να είναι ανοιχτή κι απαλλαγμένη από κριτική• αν προκύψουν δυσκολίες στη σχέση, η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει.
Σημασία της κατανόησης – Μην αγνοείτε το πρόβλημα
Ο Davis υπογραμμίζει ότι απαιτείται κατανόηση για το θέμα αυτό: «Δεν πρόκειται για αλλαγή προσωπικότητας αλλά για αποτέλεσμα ορμονικών μεταβολών που επηρεάζουν τη συμπεριφορά, το συναίσθημα και τη γνωστική λειτουργία». Επιπλέον τονίζει την ανάγκη για μεγαλύτερη ενημέρωση γύρω από την ανδρόπαυση ώστε τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες να κατανοούν τι συμβαίνει στη μέση ηλικία. Οι άνδρες μέσης ηλικίας αποτελούν την ομάδα με τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών—σχεδόν πέντε φορές πάνω από τις γυναίκες όλων των ηλικιών—κάτι που καθιστά το ζήτημα κρίσιμο.
Τέλος, ο Cassol επισημαίνει τη σημασία της υπομονής κι ενθάρρυνσης: «Οι άνδρες που περνούν αυτή τη φάση συχνά δεν αντιλαμβάνονται τι τους συμβαίνει. Η στήριξη του περιβάλλοντος μέσα από υγιείς συνήθειες αλλά κι ειλικρινείς συζητήσεις χωρίς κριτική είναι πολύτιμη. Μια απλή προτροπή για ιατρικό έλεγχο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά—να δείξει ότι δεν ‘τρελαίνεται’ κανείς κι ότι υπάρχουν τρόποι βελτίωσης».
Πηγή: Huffpost
