Ήμουν από εκείνους τους εφήβους που έγραφαν και διάβαζαν ποίηση, που ονειρεύονταν να γίνουν ποιητές. Ακόμα φυλάω τα εφηβικά μου ποιήματα, γραμμένα σε τετράδια ανάμεσα στα μαθήματα, στο λεωφορείο, αργά τη νύχτα όταν η οικογένειά μου είχε βυθιστεί στα όνειρά της. Μέσα σε αυτά τα ποιήματα αποκαλύπτω τον εσωτερικό μου κόσμο—γεμάτο αγάπη, απώλεια και κυρίως επιθυμία, την οικογένειά μου, την πόλη και τη φύση που με περιέβαλλε. Ποιήματα που διατηρούν τη νιότη μου μέσα στις δεκαετίες, σαν το τραγούδι του Jim Croce «Time in a Bottle» που ακουγόταν ασταμάτητα στον σταθμό KJR στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια.
Στο πανεπιστήμιο, σπούδασα αγγλική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή, τροφοδοτώντας τις ποιητικές μου φιλοδοξίες. Ώσπου, στην τελευταία χρονιά, σταμάτησα να γράφω. Χρειαζόμουν χρήματα για τα δίδακτρα και, μετά την αποφοίτηση, για όλα τα υπόλοιπα. Η ανάγκη να βιοποριστώ έβαλε στην άκρη τον ποιητή μέσα μου. Έμειναν μόνο βιβλία, ημερολόγια, δέσμες ποιημάτων κλειδωμένες σε ένα μπαούλο στο υπόγειο των γονιών μου για δεκαετίες.
Ό,τι κι αν έγραφα έκτοτε ήταν για να θρέψω την οικογένειά μου, όχι την ψυχή μου.
Και συνέχισα να ζω. Παντρεύτηκα και (μετάνιωσα γι’ αυτό) χώρισα, ξαναπαντρεύτηκα, έφερα στον κόσμο και μεγάλωσα τρία παιδιά, μετακόμισα σε όλη τη χώρα και στον κόσμο. Δούλευα ατέλειωτες ώρες χτίζοντας μια επιχειρηματική καριέρα για να στηρίξω την οικογένειά μου. Μια πορεία, στην οποία ίδρυσα αρκετές εταιρείες, διετέλεσα στέλεχος σε τεχνολογικούς κολοσσούς και στο μεγαλύτερο φιλανθρωπικό ίδρυμα παγκοσμίως, ενώ υπηρέτησα ως CEO σε μια παγκόσμια εταιρεία μάρκετινγκ.
Θα μπορούσα να είχα γράψει ποιήματα στα περιθώρια των επιχειρηματικών πλάνων ή των παρουσιάσεων στους πελάτες; Ίσως ναι, αλλά δεν το επέλεξα. Ούτε κράτησα ημερολόγιο. Ούτε συνέχισα τα μακροσκελή γράμματα σε φίλους και συγγενείς μόλις το διαδίκτυο επικράτησε. Ό,τι έγραφα ήταν μόνο για τον βιοπορισμό της οικογένειας—όχι για μένα. Ή μήπως αυτό ήταν το συμβιβασμό που νόμιζα πως έκανα τότε;
Σαράντα χρόνια πέρασαν αστραπιαία χωρίς κανένα γραπτό αποτύπωμα. Βέβαια υπάρχουν φωτογραφίες—σε κουτιά και άλμπουμ αλλά και «στο σύννεφο»—που αφηγούνται κάπως εκείνες τις δεκαετίες. Ή μάλλον μια εκδοχή τους: τη δημόσια εικόνα—συνήθως στημένες πόζες και χαμόγελα. Χιλιάδες φωτογραφίες που δίνουν απλώς στιγμιότυπα της ζωής μου. Αλλά δεν μπορούν να αποδώσουν το περίπλοκο αφήγημα όσων έζησα. Μέχρι που άρχισα ξανά να γράφω ποίηση στα 58.
Αναβιώνοντας την ποίηση μετά από δεκαετίες
Συχνά με ρωτούν αν μετανιώνω που δεν έγραφα όλα αυτά τα χρόνια. Ίσως υπονοούν ότι λυπάμαι για τη δουλειά ή όσα μπήκαν εμπόδιο στη γραφή. «Όχι καθόλου», απαντώ. «Αγάπησα εκείνα τα χρόνια—τη δουλειά και τη ζωή που δημιούργησα». Η πράξη της γραφής ενός ποιήματος σταματά τον χρόνο—παγώνει τη δράση, το συναίσθημα και το νόημα μιας στιγμής.
Κι όμως, πρόσφατα διαβάζοντας το ποίημα «Will You?» της Carrie Fountain, όπου περιγράφει πως φτιάχνει κάρτες του Αγίου Βαλεντίνου με τα μικρά παιδιά της, έκλαψα. Προσπάθησα να θυμηθώ αντίστοιχες στιγμές με τα δικά μου παιδιά—το ροζ και κόκκινο χαρτόνι, τις δαντέλες, τα αυτοκόλλητα και τη χρυσόσκονη. Έχω φυλαγμένες μερικές από εκείνες τις κάρτες σε ένα κουτί στο υπόγειο—απόδειξη πως πράγματι κόψαμε καρδιές και τις κολλήσαμε μαζί. Οι δαντέλες έχουν κιτρινίσει πια· η χρυσόσκονη έχει θαμπώσει. Σε κάποιες, διακρίνεται ο γραφικός χαρακτήρας μου: «Χρόνια Πολλά του Αγίου Βαλεντίνου» και «Θέλεις να γίνεις δικός/δική μου;» πάνω από τις παιδικές υπογραφές τους. Προσπαθώ να ανακαλέσω τη σκηνή: το τραπέζι της κουζίνας (σε ποιο σπίτι άραγε;), τι ηλικία είχαν τότε; Ίσως υπάρχει κάποια φωτογραφία μας από εκείνη τη μέρα. Αλλά δεν υπάρχει ποίημα.
Η ποίηση ως καταγραφή του καθημερινού
Η πράξη της γραφής ενός ποιήματος σταματά τον χρόνο—παγώνει δράση, συναίσθημα και νόημα μιας στιγμής. Η Carrie Fountain δημιούργησε ένα υπέροχο ποίημα, αλλά είναι επίσης η ιστορία ενός βραδιού του Φεβρουαρίου με τα παιδιά της που «είναι τόσο μικρά ώστε δεν μπορούν καν να φανταστούν έναν κόσμο/σαν αυτόν στον οποίο ζουν». Μέσα στο ποίημά της, διασώζει μια φέτα της παιδικής τους ηλικίας ενώ η ίδια ήδη κοιτάζει μπροστά: «Ξέρω ότι σύντομα/θα βλέπουν τα πάντα και θα γνωρίζουν για/τα πάντα και δεν θα δέχονται πια/το “δεν πειράζει” ως απάντηση». Αυτή η στιγμή πιθανόν έχει ήδη φτάσει για εκείνη και τα παιδιά της.
Το να γινόμαστε μάρτυρες ακόμα και της πιο αδιάφορης καθημερινότητας μέσα από τη γραφή οδηγεί επίσης στην ανακάλυψη που περιγράφει η Ada Limón, πρόσφατη Ποιήτρια Laureate των ΗΠΑ, στο ποίημά της «Not the Saddest Thing in the World». Μια συνηθισμένη μέρα βρίσκει ένα νεκρό πουλί και το θάβει· συνεχίζει τη μέρα της συνειδητοποιώντας ότι το συνηθισμένο έχει μεταμορφωθεί: «Τώρα κάτι/σπάει πάντα στον ορίζοντα…». Το ποίημα της Limón μας καλεί να σηκώνουμε το βλέμμα μας· να καταγράφουμε ακόμη και τα πιο μικρά γεγονότα γιατί όλα έχουν σημασία.
Ετοιμάζοντας τον εορτασμό για τα 90ά γενέθλια της μητέρας μου διάβασα πενήντα χρόνια ταξιδιωτικών ημερολογίων της. Κατάλαβα ότι ακόμη κι όταν βρίσκεται στην έρημο του Τουρκμενιστάν ή στην κοιλάδα Μεκόνγκ είναι οι μικρές λεπτομέρειες—το πρωινό φαγητό, μια συνάντηση στη λαϊκή αγορά ή το πλύσιμο ρούχων σ’ έναν κουβά—που κάνουν την εμπειρία μοναδική. Είναι η ποίηση του να ζεις πραγματικά κάπου. Στα ημερολόγιά της υπάρχει μια οικειότητα στις καθημερινές λεπτομέρειες που επιτρέπουν στην οικογένεια μας να φαντάζεται τη μητέρα (και τον πατέρα όσο ζούσε) όχι απλώς ως ταξιδιώτες αλλά ως ανθρώπους που ζουν πραγματικά μέσα στον κόσμο αυτόν. Είναι ένα δώρο στην οικογένεια.
Χρονική κάψουλα: Η σημασία των αποτυπωμάτων
Όχι, δεν μετανιώνω που άφησα το όνειρο του ποιητή στην άκρη για σαράντα χρόνια· όμως νιώθω έντονα την απώλεια όσων λείπουν από την ιστορία μου.
Πρόσφατα, έγραψα μια σειρά ποιημάτων με τίτλο «Time Capsule», όπου φαντάζομαι διάφορα αντικείμενα από τη ζωή μου (φωτογραφίες, ένα παπούτσι, καρτ-ποστάλ, αποκόμματα εφημερίδων κι άλλα μικροαντικείμενα) που θα μπορούσαν να μπουν σε μια χρονική κάψουλα. Κάτω από κάθε αντικείμενο κι ημερομηνία υπάρχει ένα μικρό πεζό ποίημα—και μαζί περίπου τριάντα τέτοια ποιήματα σχηματίζουν μια χρονογραμμή· μια αφήγηση της ζωής μου μέχρι τώρα. Ίσως συμβολίζουν πως κάθε ζωή—όσο ασήμαντη ή συνηθισμένη κι αν φαίνεται μπροστά στον χρόνο ή την ιστορία—έχει σημασία. Όμως αυτή η σειρά μπορεί μόνο κατά προσέγγιση να ανασύρει θολά απομεινάρια επειδή λείπει η εν θερμώ ματιά της στιγμής όπως φιλτράρεται από τον χρόνο κι εμπειρία.
Οπότε αν με ρωτήσετε: «Μετανιώνετε για τα χρόνια χωρίς ποίηση;» Όχι· δεν μετανιώνω που άφησα το όνειρο του ποιητή στην άκρη τόσον καιρό· όμως νιώθω έντονα την απώλεια όσων λείπουν από την ιστορία μου—που δεν έγινα μάρτυρας μιας ολόκληρης περιόδου μέσα από τη γραφή.
Η ποίηση φυσικά είναι πολύ περισσότερη από καταγραφή γεγονότων· αλλά η καθημερινή πρακτική γραφής ενός ποιητή οξύνει τις παρατηρήσεις του, βαθαίνει το συναίσθημα κι αφυπνίζει όλες τις αισθήσεις μας. Πλέον μετά από έναν περίπατο με τον σύζυγό μου επιστρέφω γεμάτη εντυπώσεις: μια συνομιλία που άκουσα τυχαία, ένα ανθισμένο δέντρο dogwood ή το τσίμπημα του ανέμου—ενώ εκείνος απλά έκανε έναν περίπατο. Ανυπομονώ να γράψω στη σελίδα αυτά τα θραύσματα.
Είναι αυτά τα θραύσματα που μετανιώνω που δεν κατέγραψα στα περιθώρια· οι χαμένες συζητήσεις κι οι παρατηρήσεις που αν είχαν αποτυπωθεί θα μπορούσα τώρα να επιστρέψω σ’ αυτές μόλις αποφάσισα ξανά να στραφώ στην ποίηση. Το ότι δεν έγραφα τόσες δεκαετίες σήμαινε πως έχασα την ευκαιρία να ανακαλύψω και καταγράψω το βαθύτερο νόημα μιας ζωής τόσο γεμάτης δραστηριότητα.
Γράψε τώρα – έναν βαλεντίνο στον εαυτό σου
Αλλά ποιος θέλει να ζει με τύψεις; Ας το θέσω αλλιώς: ως συμβουλή—τώρα ανοίξτε την εφαρμογή σημειώσεων ή πάρτε ένα χαρτί κι ένα στυλό κι αρχίστε κάτι: μια παρατήρηση, μια αντίδραση, μια λίστα χωρίς-τύψεις ή ένα ποίημα. Σκεφτείτε το σαν βαλεντίνο προς τον μελλοντικό σας εαυτό· προς όσους αγαπάτε· γράψτε στα περιθώρια αυτής της πολυάσχολης ζωής σας· ίσως έτσι ξεκινήσει το επόμενο κεφάλαιο σας.
Πηγή: Literary hub
