Τα pastéis de nata, γνωστά και ως pastéis de Belém, δεν είναι ένα συνηθισμένο γλυκό. Όταν παρασκευάζονται σωστά και σερβίρονται ζεστά, οι τάρτες από φύλλο διαμέτρου περίπου οκτώ εκατοστών, με έντονη γεύση βουτύρου, θρυμματίζονται τραγανά στο στόμα, ενώ η αγγλική κρέμα (αυγά, γάλα, ζάχαρη και αλεύρι) που τις γεμίζει έχει συχνά σχεδόν ρευστή υφή. Πρόκειται για πραγματική απόλαυση.
Η ιστορία των pastéis de nata και ο θρύλος τους
Όπως συμβαίνει με κάθε παραδοσιακό έδεσμα που αντέχει στον χρόνο, έτσι και τα pastéis de nata έχουν τη δική τους ιστορία που αγγίζει τον θρύλο. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα έγγραφα, θεωρείται ότι δημιουργήθηκαν τον 18ο αιώνα από τους μοναχούς του Μοναστηριού της Σάντα Μαρία ντε Μπελέμ, λίγο έξω από τη Λισαβόνα. Δεν πρόκειται για μοναχές ή λεπτεπίλεπτα γυναικεία χέρια, αλλά για άνδρες μιας καθολικής τάξης που ανάμεσα σε προσευχές ενέδιδαν στους γλυκούς πειρασμούς —μια παράδοση που επέζησε μέσα στους αιώνες.
Όταν η πορτογαλική φιλελεύθερη επανάσταση (1820-1834) έκλεισε το μοναστήρι, λέγεται ότι ο μοναχός που ήταν υπεύθυνος για τον φούρνο παρέδωσε τη μυστική συνταγή στον Domingos Rafael Alves. Εκείνος άνοιξε την περίφημη Casa Pastéis de Belém, κοντά σε εργοστάσιο ζάχαρης, αξιοποιώντας τη μυστική συνταγή των παλιών μοναχών. Το έτος ήταν το 1837, από τότε η ιστορία είναι καταγεγραμμένη. Η ζαχαροπλαστεία λειτουργεί μέχρι σήμερα υπό την ίδια οικογένεια, πιστή στη μυστική συνταγή που έχει γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο —με καθημερινή παραγωγή που φτάνει τα 20.000 κομμάτια— αποδεικνύοντας το διαρκές της επιτυχίας.
Γευστικές επιλογές και σύγχρονη παραγωγή
Μετά από δοκιμές σε διάφορα ζαχαροπλαστεία, ξεχωρίζουν τα pastéis de nata του Castro. Είναι εξαιρετικά λεπτεπίλεπτα, τραγανά και απαλά, με έντονη γεύση βουτύρου και αυγού —ένας πραγματικός πειρασμός για όσους λαχταρούν κάτι γλυκό. Μερικοί προσθέτουν κανέλα σε σκόνη την τελευταία στιγμή· αυτό καλύπτει τα ιδιαίτερα αρώματα του γλυκού — θέμα παράδοσης ή απλώς γούστου.
Πριν ολοκληρωθεί η διαδρομή, αξίζει η επίσκεψη σε ένα βιομηχανικό εργαστήριο στα περίχωρα της πόλης —τη Nortejo, που δεν πωλεί απευθείας στο κοινό— για να παρατηρηθεί η διαδικασία παραγωγής που δεν είναι εμφανής στα παραδοσιακά καταστήματα. Εκεί φαίνεται πώς φτιάχνονται οι στρώσεις φύλλου: εναλλαγές αλευριού και βουτύρου διπλώνονται επανειλημμένα σύμφωνα με την κλασική τεχνική. Παρακολουθείται το τύλιγμα της ζύμης σε μακριούς κυλίνδρους που στη συνέχεια κόβονται σε φέτες πάχους ενάμιση δάχτυλου και τοποθετούνται στις φόρμες. Αφού πιεστούν στα τοιχώματα, γεμίζονται με κρέμα και ψήνονται ώστε να αποκτήσουν τραγανό φύλλο και καραμελωμένη επιφάνεια — στοιχείο ζωτικής σημασίας για το τέλειο αποτέλεσμα.
Τα pastéis τους εντυπωσιάζουν· δεν υστερούν σε σχέση με όσα προσφέρονται σε παραδοσιακά καταστήματα. Οι ιδιοκτήτες, Dimas και Celso Ferreiro, μιλούν για την εξαγωγή των προϊόντων τους: χάρη στην κατάψυξη αντέχουν στη μεταφορά στο εξωτερικό. Η εταιρεία Nata Lisboa-Bilbao τα διαθέτει ήδη τόσο στη βασκική πόλη όσο και σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Η αξία αυτής της πρωτοβουλίας είναι αναμφισβήτητη· ωστόσο τα pastéis de nata απογειώνονται όταν καταναλώνονται χλιαρά, λίγα μόλις λεπτά αφού βγουν από τον φούρνο.
