Οι θεραπείες με φως LED έχουν γίνει η νέα εμμονή στον χώρο της αισθητικής και της φροντίδας του δέρματος. Από μάσκες προσώπου μέχρι συσκευές ολόκληρου σώματος, υπόσχονται αναζωογόνηση, αντιγήρανση και επούλωση πληγών. Πόσο, όμως, βασίζονται στην επιστήμη και πόσο στη μόδα;
Μπορεί να τις βλέπουμε σήμερασε αεροδρόμια και δρόμους -προς το παρόν, στους δρόμους σε μεγάλες πόλεις στις ΗΠΑ, αλλά ποιος λέει ότι δεν θα το δούμε και στη Σταδίου- και να ξαφνιαζόμαστε, ωστόσο οι μάσκες με φως LED δεν είναι κάτι καινούριο στο κυνήγι για υγιές και νεανικό δέρμα.
Από ένα πείραμα με ποντίκια σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων
Η ιστορία ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν ο Ούγγρος γιατρός Endre Mester δοκίμασε ένα λέιζερ χαμηλής ισχύος στο ξυρισμένο δέρμα ενός ποντικιού. Στόχος του ήταν να μελετήσει την ανάπτυξη όγκων, αλλά έκανε μια απροσδόκητη παρατήρηση: το κόκκινο φως φαινόταν να επιταχύνει την ανάπτυξη των τριχών και, σε επόμενες μελέτες, την επούλωση τραυμάτων. Εξήντα χρόνια μετά, αυτή η τυχαία ανακάλυψη έχει εξελιχθεί σε μια τεράστια αγορά θεραπειών – από κλινικές εφαρμογές μέχρι φορητές συσκευές για το σπίτι.
Τι είναι η φωτοθεραπεία και πώς λειτουργεί
Η λεγόμενη φωτοθεραπεία χαμηλής έντασης (PBM),ή φωτοβιοτροποίηση, χρησιμοποιεί ήπιο, μη θερμαντικό φως –συνήθως μπλε, κόκκινο ή σχεδόν υπέρυθρο– για να διεγείρει φυσικές διεργασίες του οργανισμού. «Η φωτοθεραπεία σημαίνει απλώς ότι χρησιμοποιούμε το φως για να δώσουμε στα κύτταρά μας μια μικρή ενεργειακή ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση», εξηγεί ο Daniel Barolet, ερευνητής και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά.
Παλιότερα, αυτά τα «σήματα φωτός» τα δεχόμασταν απευθείας από τον ήλιο. Σήμερα, περνάμε τον περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους και κάτω από τεχνητό φωτισμό. Η PBM, λέει ο Barolet, «απομονώνει τις βλαβερές ακτίνες UV και αξιοποιεί μόνο τα ωφέλιμα στοιχεία του φωτός. Είναι βιομιμητική, μιμείται δηλαδή τη φυσική διαδικασία, χωρίς τους κινδύνους».
Τι προσφέρουν τα διαφορετικά φάσματα φωτός
Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι πλήρως γνωστοί, η φωτοθεραπεία έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει μια σειρά από θετικά αποτελέσματα στο δέρμα.
• Μπλε φως: απορροφάται από το δέρμα και χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της ακμής, καθώς καταστρέφει τα βακτήρια P. acnes και μειώνει τη φλεγμονή. Με τον ίδιο μηχανισμό βοηθά στην αντιμετώπιση της ροδόχρου νόσου. Η δερματολόγος Glynis Ablon από το UCLA αναφέρει ότι οι ασθενείς της «παρατηρούν σημαντική βελτίωση στην ακμή και στην όψη του δέρματος μέσα σε λίγες εβδομάδες».
• Κόκκινο και υπέρυθρο φως: έχουν μεγαλύτερα μήκη κύματος, που διεισδύουν βαθύτερα στους ιστούς και ενεργοποιούν τα μιτοχόνδρια των κυττάρων. Αυτό ενισχύει την παραγωγή ενέργειας (ATP) και νιτρικού οξειδίου, βελτιώνει τη ροή του αίματος και διεγείρει τη σύνθεση κολλαγόνου. Η διαδικασία αυτή έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της επούλωσης, τη βελτίωση της υφής του δέρματος και τη μείωση ρυτίδων και δυσχρωμιών.
Τι λέει η επιστήμη
Σύμφωνα με τον Alexander Wunsch, ειδικό στη φωτοβιολογία, τα κύτταρα που επωφελούνται περισσότερο είναι εκείνα που βρίσκονται σε κατάσταση εξάντλησης ή φλεγμονής – για παράδειγμα, το δέρμα μετά από ηλιακό έγκαυμα. Ωστόσο, η φωτοθεραπεία δεν αποτελεί πανάκεια. «Υπάρχει πραγματική επιστήμη πίσω από αυτό και λειτουργεί κλινικά», επισημαίνει η Zakia Rahman, καθηγήτρια δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, «αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο θεαματικά όσο σε πιο επιθετικές ιατρικές θεραπείες».
Τα LED πάντως έχουν σαφή πλεονεκτήματα: είναι ανώδυνα, μη επεμβατικά και ασφαλή. Η μακροχρόνια χρήση μπλε φωτός ενδέχεται να προκαλέσει ερεθισμό ή πρόωρη γήρανση του δέρματος, αν χρησιμοποιηθεί υπερβολικά, αλλά οι σχετικές έρευνες είναι ακόμη περιορισμένες. «Σκεφτείτε τη φωτοβιοτροποίηση σαν το πρωινό σας φλιτζάνι καφέ – αλλά με φως», λέει ο Barolet. «Ενεργοποιεί τις μικροσκοπικές κυτταρικές διαδικασίες που βοηθούν το σώμα να επιδιορθωθεί και να αναζωογονηθεί».
Πώς να επιλέξουμε συσκευή φωτοθεραπείας για χρήση στο σπίτι
Οι συσκευές που χρησιμοποιούνται σε ιατρεία είναι γενικά πιο ισχυρές και προσφέρουν ταχύτερα αποτελέσματα. Για οικιακή χρήση, η αγορά προσφέρει πληθώρα επιλογών, αλλά χρειάζεται προσοχή. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η ένταση του φωτός παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα μιας LED θεραπείας. Για το κόκκινο φως, οι πιο αξιόπιστες συσκευές στοχεύουν σε ισχύ γύρω στα 80-100 milliwatts ανά τετραγωνικό εκατοστό, τιμή που επιτρέπει στο φως να διεισδύει βαθύτερα στους ιστούς και να ενεργοποιεί την κυτταρική αναγέννηση. Το μπλε φως, από την άλλη, δρα πιο επιφανειακά και δεν χρειάζεται τόσο υψηλή ένταση. Αν κυμαίνεται γύρω στα 30-40 milliwatts, είναι επαρκές, διαβάζουμε κάνοντας σχετική έρευνα στο διαδίκτυο, αλλά όταν πέφτει πολύ χαμηλά, κοντά στα 10, είναι πιθανό να μην κάνει σχεδόν τίποτα.
Ο Barolet προειδοποιεί επίσης τους καταναλωτές να αποφεύγουν συσκευές που προωθούν ένα «ουράνιο τόξο» φωτός, όπως πράσινο, κίτρινο και μοβ. Όσον αφορά την υγεία, λέει, τα μόνα μήκη κύματος που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά είναι το κόκκινο, το εγγύς υπέρυθρο και το μπλε.
Ο Wunsch συνιστά να επιλέγουμε συσκευές που διαθέτουν έγκριση 510(k) από τον FDA ή από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό οργανισμό, καθώς αυτό διασφαλίζει ότι έχουν αξιολογηθεί (αν και όχι απαραίτητα δοκιμαστεί κλινικά) ως προς την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους.
Ο Barolet προσθέτει ότι η επιστήμη πίσω από τη φωτοθεραπεία είναι ισχυρή, αλλά οι ερευνητές συνεχίζουν να τελειοποιούν τη «συνταγή»: τα ιδανικά μήκη κύματος, τη σωστή δόση και την απόσταση για κάθε στόχο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η θεραπεία LED λειτουργεί καλύτερα σε συνδυασμό με άλλα προϊόντα, όπως αντιγηραντικές κρέμες ή ρετινόλες.
Τι να περιμένουμε από τη θεραπεία
Είτε πρόκειται για συνεδρίες σε κλινική είτε για μάσκες LED στο σπίτι, οι ειδικοί συμφωνούν: χρειάζεται συνέπεια και υπομονή.Τα αποτελέσματα στις πληγές ή σε φλεγμονές φαίνονται πιο γρήγορα, αλλά σε υγιές, φυσιολογικά γηράσκον δέρμα, η βελτίωση είναι αργή και σωρευτική. «Με τη φωτοθεραπεία πρέπει να επενδύσεις στο να τηρείς το πρόγραμμα. Τα οφέλη θα φανούν σταδιακά, ίσως ακόμη και σε πέντε ή και δέκα χρόνια», τονίζει ο Wunsch.
Είναι, λοιπόν, scam το νέο αυτό trend; Η απάντηση αυτή δεν μπορεί να δοθεί από εμάς. Αυτό όμως που μπορούμε να προτείνουμε με σιγουριά είναι ότι μόνο ο δερματολόγος μπορεί να μας βοηθήσει με ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες να έχουμε ένα πιο υγιές δέρμα. Εάν επιθυμούμε να συνεχίσουμε κάποιες θεραπείες στο σπίτι, όπως τη φωτοθεραπεία, η δική του συμβουλή είναι η μόνη έγκυρη και αξιόπιστη.
