Για όσους αγαπούν τη φύση, λίγα θεάματα είναι πιο θλιβερά από ένα δελφίνι ή μια φάλαινα που έχει ξεβραστεί αβοήθητη στην ακτή. Εθελοντές και θαλάσσιοι βιολόγοι σπεύδουν να σώσουν τα ζώα, κρατώντας το δέρμα τους υγρό και προσπαθώντας να τα οδηγήσουν πίσω στη θάλασσα. Ωστόσο, πολλές φορές οι προσπάθειες αυτές έρχονται πολύ αργά, και τα νεκρά ζώα αφήνουν πίσω τους ένα ερώτημα που βασανίζει τους επιστήμονες για δεκαετίες: γιατί αυτά τα ευφυή πλάσματα χάνουν τον προσανατολισμό τους και ξεβράζονται στις ακτές;
Μια ομάδα ερευνητών από τη Φλόριντα και το Ουαϊόμινγκ ίσως έχει πλησιάσει την απάντηση. Τα ευρήματά τους υποδεικνύουν ότι ορισμένα δελφίνια μπορεί να υποφέρουν από εκφυλιστικές εγκεφαλικές αλλοιώσεις παρόμοιες με εκείνες της νόσου Αλτσχάιμερ στους ανθρώπους. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αιτία μπορεί να συνδέεται με μακροχρόνια έκθεση σε τοξίνες που παράγουν τα κυανοβακτήρια, που είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί που πολλαπλασιάζονται ραγδαία σε ζεστά, πλούσια σε θρεπτικά νερά.
Οι τοξίνες αυτές, όπως η β-N-μεθυλαμινο-L-αλανίνη (BMAA), η 2,4-διαμινοβουτυρικό οξύ (2,4-DAB) και η N-2-αμινοαιθυλογλυκίνη (AEG), είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για τα νευρικά κύτταρα. Πειράματα έχουν δείξει ότι η έκθεση σε BMAA μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη και γνωστική έκπτωση παρόμοια με εκείνη που προκαλεί η νόσος Αλτσχάιμερ. Μόλις εισέλθουν στα θαλάσσια οικοσυστήματα, οι ουσίες αυτές μπορούν να περάσουν στην τροφική αλυσίδα και να συσσωρευτούν στους κορυφαίους θηρευτές, όπως τα δελφίνια.
Σε δείγματα από είκοσι ρινοδέλφινα που ξεβράστηκαν στη λιμνοθάλασσα Indian River της Φλόριντα, οι ερευνητές εντόπισαν υψηλά επίπεδα BMAA και 2,4-DAB. Τα δελφίνια που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια περιόδων έντονης άνθισης κυανοβακτηρίων περιείχαν έως και 2.900 φορές περισσότερη 2,4-DAB από όσα ξεβράστηκαν σε άλλες εποχές. Οι εγκέφαλοί τους εμφάνιζαν τις ίδιες παθολογικές αλλοιώσεις που παρατηρούνται σε ανθρώπους με Αλτσχάιμερ: β-αμυλοειδείς πλάκες, πρωτεΐνες tau και δείκτες φλεγμονής όπως η TDP-43.
Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της ρύπανσης από γεωργικά λύματα και απορρίψεις έχουν συμβάλει στην επιδείνωση του φαινομένου των κυανοβακτηρίων, ιδιαίτερα στη Φλόριντα. Τα μολυσμένα νερά από τη λίμνη Okeechobee καταλήγουν στη λιμνοθάλασσα Indian River, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο οικολογικό περιβάλλον. Ο Δρ David Davis από την Ιατρική Σχολή Miller προειδοποιεί ότι τα δελφίνια, ως «φρουροί του περιβάλλοντος», μπορούν να αποτελέσουν προειδοποιητικό δείκτη για κινδύνους που αφορούν και την ανθρώπινη υγεία.
Το 2024, η κομητεία Miami-Dade κατέγραψε την υψηλότερη επικράτηση της νόσου Αλτσχάιμερ στις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που, σύμφωνα με τον Δρ Davis, ίσως σχετίζεται και με την αυξανόμενη έκθεση σε κυανοβακτήρια. Ο Δρ Paul Alan Cox από τα Brain Chemistry Labs στο Jackson Hole σημειώνει ότι παρόμοια φαινόμενα έχουν καταγραφεί και στους κατοίκους του Γκουάμ, όπου η κατανάλωση τροφών μολυσμένων με τοξίνες κυανοβακτηρίων έχει συνδεθεί με νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
Πηγή: Cibum
