Από συστατικό αντιγηραντικών κρεμών, τα πεπτίδια—μικρές αλυσίδες αμινοξέων που λειτουργούν ως χημικοί αγγελιοφόροι του οργανισμού—έχουν μετατραπεί σε δημοφιλείς ενέσεις μεταξύ των biohackers, που επιδιώκουν ταχύτερη μυϊκή ανάπτυξη ή βαθύτερο ύπνο.
Στο TikTok, χρήστες προωθούν «peptide stacking» συνδυασμούς με ονόματα όπως Wolverine Stack και Vitality Protocol, ισχυριζόμενοι ότι ένιωσαν ενέργεια, θεραπεύτηκαν ή έγιναν «10 χρόνια νεότεροι». Παρά την απουσία εκτεταμένων κλινικών δοκιμών, η παγκόσμια αγορά πεπτιδίων εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 4,1 δισ. δολάρια το 2025 σε 11,2 δισ. δολάρια το 2035. Τα social media κατακλύζονται από ιστορίες θαυματουργών αναρρώσεων και αναστροφής της γήρανσης. Όμως, τι πραγματικά ισχύει επιστημονικά; Ειδικοί απαντούν.
Τι είναι τα πεπτίδια και πώς λειτουργούν;
Τα πεπτίδια είναι μικρές αλυσίδες αμινοξέων—τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών—που δρουν ως σηματοδότες στα κύτταρα. «Τα θεωρώ μικρούς αγγελιοφόρους», εξηγεί ο Jordan Glenn, επικεφαλής επιστήμονας στη SuppCo. Κάποια ρυθμίζουν ορμόνες, άλλα το ανοσοποιητικό, την επούλωση ή τον μεταβολισμό.
Ενώ βρίσκονται φυσικά στο ανθρώπινο σώμα, μπορούν να παραχθούν και συνθετικά και χρησιμοποιούνται στην ιατρική πάνω από έναν αιώνα. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η ινσουλίνη, που χρησιμοποιείται για τον διαβήτη από το 1921. Τα σημερινά φαρμακευτικά «αστέρια» για απώλεια βάρους, όπως η semaglutide, είναι επίσης συνθετικά πεπτίδια που μιμούνται τη GLP-1 ορμόνη.
Επειδή τα πεπτίδια διασπώνται γρήγορα στο στομάχι από πεπτικά ένζυμα, πρέπει να χορηγούνται με ένεση. Τα περισσότερα διατίθενται ως λυοφιλοποιημένη σκόνη που διαλύεται σε αποστειρωμένο διάλυμα για την επιθυμητή «στοίβα» (stack).
Η δημοτικότητα των πεπτιδίων και οι παρανοήσεις ασφάλειας
Η γοητεία τους έγκειται στο ότι μιμούνται φυσικά χημικά σήματα του σώματος, κάνοντάς τα να φαίνονται λιγότερο σαν φάρμακα και περισσότερο ως «βιο-πανομοιότυπα» ενισχυτικά—μια παραδοχή που οδηγεί πολλούς να τα θεωρούν ασφαλή. Όμως υπάρχει μια παγίδα: πολλά πεπτίδια που πωλούνται online φέρουν την ένδειξη «μόνο για ερευνητική χρήση».
Αυτό σημαίνει πως δεν έχουν εγκριθεί από τον FDA για ανθρώπινη χρήση, αφήνοντας τους προμηθευτές χωρίς ευθύνη αν τα προϊόντα είναι μολυσμένα ή λανθασμένα επισημασμένα, σύμφωνα με τον John Fetse, επίκουρο καθηγητή φαρμακευτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Binghamton. «Αν αγοράσετε τέτοιο προϊόν και παρουσιαστούν προβλήματα, δεν μπορείτε να στραφείτε κατά του πωλητή», σημειώνει.
Λειτουργεί το peptide stacking; Τι λένε οι μελέτες;
Παρότι χρήστες του TikTok ισχυρίζονται πως το peptide stacking έχει θεαματικά αποτελέσματα, υπάρχουν ελάχιστα κλινικά δεδομένα—καμία μεγάλη ανθρώπινη μελέτη δεν έχει πραγματοποιηθεί.
«Στη βάση τους, πολλά πεπτίδια διαθέτουν στοιχεία από καλλιέργειες κυττάρων ή μελέτες σε ζώα που υποστηρίζουν τη χρήση τους, όχι όμως σε ανθρώπους», εξηγεί ο Glenn. Για παράδειγμα, υπάρχουν δεδομένα ότι το BPC-127 βοηθά στην επούλωση τενόντων σε τρωκτικά.
Μία από τις λίγες ανθρώπινες μελέτες έδειξε πως το CJC-1295 αυξάνει την παραγωγή αυξητικής ορμόνης (σχετίζεται με απώλεια λίπους), ενώ μελέτη του 2024 σε ζώα κατέδειξε πως αρκετά πεπτίδια προάγουν τη σύνθεση κολλαγόνου. Ανασκόπηση του 2018 υπέδειξε πως η τοπική εφαρμογή GHK-Cu μειώνει τις ρυτίδες και βελτιώνει τη σφριγηλότητα του δέρματος.
Για τον συνδυασμό και τις ενέσεις πολλών πεπτιδίων («στοίβες»), τα στοιχεία είναι ακόμη λιγότερα. «Δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που να επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια αυτών των κοκτέιλ», αναφέρει ο Fetse. Ο Glenn προσθέτει ότι ο συνδυασμός είναι πολύπλοκος λόγω διαφόρων χρόνων δράσης και συγκεντρώσεων στον οργανισμό.
Κίνδυνοι και παρενέργειες της χρήσης πεπτιδίων
Με τόσο περιορισμένη έρευνα, ο Glenn χαρακτηρίζει εξαιρετικά επικίνδυνη την ένεση ακόμη κι ενός μόνο πεπτιδίου χωρίς ιατρική επίβλεψη. Η χρήση συρίγγων χωρίς επαρκή εκπαίδευση μπορεί να οδηγήσει σε μολύνσεις ή ανεπιθύμητες συνέπειες στον μεταβολισμό ή το πεπτικό σύστημα.
Τα πεπτίδια επηρεάζουν την ορμονική ισορροπία και μπορεί να είναι επικίνδυνα, λέει ο Fetse, επειδή οι σχετικές ορμόνες είναι αυστηρά ρυθμισμένες στον οργανισμό. Επίσης προειδοποιεί για τη χρήση στοχεύοντας την υγεία του εντέρου: «Οι φυσικοί μικροοργανισμοί του εντέρου διατηρούν τη σταθερότητα της υγείας—οι παρεμβάσεις με εξωτερικούς παράγοντες μπορούν να έχουν σοβαρό αντίκτυπο συνολικά.»
Οι αντιδράσεις διαφέρουν σημαντικά μεταξύ ατόμων λόγω μεταβολισμού, ορμονών φύλου και γενικής υγείας—ένα «θαυματουργό» αποτέλεσμα για κάποιον μπορεί να είναι επικίνδυνο για άλλον. Επιπλέον, πολλά προϊόντα της «γκρίζας αγοράς» δεν περιέχουν όσα υπόσχονται: πρόσφατη ανάλυση της ομάδας του Glenn έδειξε πως το 50% των συμπληρωμάτων NAD δεν είχε κανένα από τα αναγραφόμενα συστατικά.
«Η υπερβολή προηγείται πάντα της επιστήμης», λέει ο Glenn. «Χρειάζεται να μελετήσουμε κάθε πεπτίδιο ξεχωριστά—οι κλινικές δοκιμές απαιτούν χρόνο. Ίσως χρειαστεί ακόμη μία δεκαετία.»
Υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές;
Αντί για πειραματισμούς με μη εγκεκριμένες ενέσεις, ο Fetse προτείνει να συμβουλεύεστε γιατρό για αποδεδειγμένες επιλογές. Ο Glenn προσθέτει ότι πολλά εγκεκριμένα από τον FDA συμπληρώματα μπορούν να στοχεύσουν ίδιους μηχανισμούς δράσης με τα πεπτίδια.
Για παράδειγμα, η berberine («το φυσικό Ozempic») βοηθά στη ρύθμιση σακχάρου αίματος—όχι τόσο δραστικά όσο τα συνταγογραφούμενα φάρμακα GLP-1—ενώ η κουρκουμίνη έχει αντιοξειδωτική δράση και η καφεΐνη αποτελεί διεθνώς τεκμηριωμένο διεγερτικό ενέργειας. Το κλειδί είναι η σωστή επιλογή συμπληρώματος στη σωστή στιγμή και δοσολογία.
Πηγή: National Geographic
