Σαν σήμερα, το 1996 η ελληνική φέτα, ένα από τα αγαπημένα ελληνικά προϊόντα και αναπόσπαστο μέρος της διατροφής του Έλληνα, γίνεται Προϊόν με Ονομασία Προέλευσης. Αλμυρή και λίγο όξινη, η φέτα κατέχει μία ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στα ελληνικά προϊόντα, ενώ έχει τεράστιες εξαγωγικές δυνατότητες.
Σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση για να θεωρηθεί ένα προϊόν φέτα Π.Ο.Π. θα πρέπει το γάλα με το οποίο παράχθηκε να προέρχεται αποκλειστικά από τις περιοχές Μακεδονίας, Θράκης, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και το νομό Λέσβου και από φυλές αιγοπροβάτων παραδοσιακά εκτρεφόμενες και προσαρμοσμένες στην περιοχή παρασκευής της.
Πρόκειται για γάλα πρόβειο ή μίγμα με γίδινο σε μέγιστο ποσοστό 30%, νωπό ή παστεριωμένο και με συγκεκριμένα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά, όπως ελάχιστη λιποπεριεκτικότητα 6% κ.β. και ελάχιστο pH 6,5. Ακόμη, το γάλα θα πρέπει να πήξει μέσα σε 48 ώρες και επιτρέπεται μόνο η προσθήκη παραδοσιακής πυτιάς ή άλλου ενζύμου καθώς και αβλαβείς οξυγαλακτικές καλλιέργειες ή χλωριούχο ασβέστιο σε μέγιστη συγκέντρωση 20g/100kg γάλακτος.
Για να φτιάξει κανείς φέτα θα πρέπει να να πήξει το γάλα σε καλούπια και στη συνέχεια το τυρόπηγμα να αλατιστεί. Για την ωρίμανση του, το τυρί τοποθετείται σε δοχεία με άλμη και συντηρείται για 15 ημέρες στους 18οC και στη συνέχεια ωριμάζει για ακόμη 2 μήνες σε θερμοκρασίες 2-4οC.
Η κατοχύρωση του προϊόντος ΦΕΤΑ ΠΟΠ είναι πολύ σημαντική για την ελληνική τυροκομία και οικονομία εν γένει καθώς η Φέτα αποτελεί ένα από τα προϊόντα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2022 οι εξαγωγές φέτας έφτασαν τα 605 εκατ. ευρώ.
Οι 498 βιολειτουργικές πρωτεΐνες που βρίσκονται στο τυρί φέτα ΠΟΠ
Μια μερίδα φέτα περιέχει περίπου 5 γραμμάρια πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας καθώς περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Δεν είναι ωστόσο η φέτα «άλλη μια πηγή πρωτεϊνών». Η Ερευνητική Μονάδα Πρωτεομικής του ΙΙΒΕΑΑ ανέπτυξε πρόσφατα μια καινοτόμο μεθοδολογία βάση της οποίας καταγράφηκε και αναλύθηκε το «τροφομετρικό αποτύπωμα» της φέτας. Δείγματα λήφθηκαν από όλες της περιοχές της Ελλάδος που παράγουν φέτα ΠΟΠ. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων οδηγούν στην ταυτοποίηση του συνόλου των πρωτεϊνών, πεπτιδίων και μεταβολιτών που περιέχονται στη φέτα.
Διαπιστώθηκε πως η φέτα ΠΟΠ περιέχει συνολικά 489 διαφορετικές βιολειτουργικές πρωτεΐνες που μεταξύ άλλων σχετίζονται με:
την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
την αντιμικροβιακή δράση
την υγεία της χλωρίδας του εντέρου
τη λειτουργία του νευρικού συστήματος
τη λειτουργία των νεφρών
το μεταβολισμό της χοληστερίνης
τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
Η έρευνα, καθώς έγιναν μετρήσεις και σε άλλα τυριά, έδειξε πως το πρωτεϊνικό προφίλ της φέτας είναι μοναδικό, τόσο σε πληθώρα στελεχών όσο και σε δραστικότητα.
Για την ιστορία
Αναζητώντας την προέλευση στην αρχαία Ελλάδα, παρατηρούμε ότι έχουμε τις πρώτες αναφορές από τον Όμηρο στην Οδύσσεια και πιο συγκεκριμένα στον μύθο του κύκλωπα Πολύφημου. Ο μύθος λέει ότι ο Πολύφημος ήταν ο πρώτος κατασκευαστής φέτας και γενικά των τυριών. Κουβαλώντας το γάλα από τα πρόβατα κάθε μέρα σε προβιές ζώων διαπίστωσε προς μεγάλη του έκπληξη ότι μετά από μερικές μέρες το γάλα έπηζε και γινόταν στερεό, φαγώσιμο και εύκολα αποθηκεύσιμο.
Παρόμοια τυριά απαντούν σε όλη τη Βαλκανική. Μέχρι την πρόσφατη κατοχύρωσή της παρασκευαζόταν με αυτή την ονομασία και σε άλλες χώρες, ενώ ευρέως διαδεδομένη ήταν και η φέτα από αγελαδινό γάλα. Από την κατοχύρωσή της όμως ως Π.Ο.Π. δεν επιτρέπεται να ονομάζεται φέτα, τυρί που περιέχει αγελαδινό γάλα και δεν έχει παρασκευαστεί στην Ελλάδα. Στην Κύπρο, εισήχθη η συνταγή από την Ελλάδα και είναι τεκμηριωμένη η παραγωγή και η εξαγωγή φέτας ήδη από το 1904, ωστόσο μετά την κατοχύρωσή της στην Ελλάδα, οι παραγωγοί αναγκάστηκαν να τη μετονομάσουν. Οι περισσότεροι παραγωγοί υιοθέτησαν επίσημα τον όρο «λευκό τυρί».
