Για έναν άνθρωπο που αγαπά τη βοτανική, τα φύλλα των φυτών στον κήπο του συχνά συνεχίζονται στις σελίδες των βιβλίων της βιβλιοθήκης του. Λίγες εκδόσεις είναι τόσο όμορφες όσο εκείνες που αφιερώνονται στα φυτά, με τις εικονογραφήσεις και τις φωτογραφίες τους να βυθίζουν τον αναγνώστη σε έναν επίγειο παράδεισο χρωμάτων και σχημάτων. Η λογοτεχνία της κηπουρικής αποτελεί από μόνη της μια γένεση ομορφιάς, με τόσες εσωτερικές κατηγορίες όσα και τα άνθη ενός κήπου, κάθε μία με τη δική της προσωπικότητα.
Ένα από τα πρώτα βήματα για όποιον ξεκινά στον μαγευτικό κόσμο της κηπουρικής είναι οι οδηγοί φυτών. Ο άνθρωπος ανέκαθεν επιδίωκε να καταγράφει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς γύρω του, κάτι που αποτυπώνεται σε εκδόσεις όπου απαριθμούνται οικογένειες και γένη καλλιεργούμενων φυτών. Σε αυτές τις βιβλιοθήκες δεν είναι σπάνιο να βρει κανείς τόμους για άγρια φυτά διαφόρων περιοχών ή χωρών, αφού πολλά από αυτά – όπως οι σιμπαλαρίες (Cymbalaria muralis) ή οι τσουκνίδες (Urtica spp.) – εμφανίζονται στους κήπους χωρίς να τα έχει σπείρει κανείς.
Όταν κάποιος ταξιδεύει, συχνά γεννιέται η περιέργεια να μάθει ποια δέντρα κυριαρχούν στη νέα χώρα, και έτσι αγοράζει κάποιο ανάγνωσμα για να οργανώσει καλύτερα το βοτανικό του δρομολόγιο. Συχνά, αυτοί οι οδηγοί γράφονται από λάτρεις της βοτανικής που ζουν στην περιοχή, τιμώντας τις ρίζες τους ή τον τόπο που έχουν υιοθετήσει, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη γνώση τους.
Η εθνοβοτανική και η σημασία της παράδοσης
Συνδεδεμένη με αυτού του είδους τα βιβλία είναι μια ιδιαίτερα γοητευτική κατηγορία: οι εκδόσεις για την εθνοβοτανική. Η γνώση των παραδοσιακών χρήσεων των φυτών αποτελεί πηγή χαράς και σύνδεσης με τη φύση – ένα πολύτιμο κομμάτι πολιτισμού που κινδυνεύει να χαθεί μαζί με όσους το εφαρμόζουν. Είναι σημαντικό να διδάσκεται στα σχολεία για να διατηρηθεί μια βοτανική μνήμη που χρειάστηκε αιώνες για να τελειοποιηθεί.
Να γνωρίζει κανείς με ποια φυτά πλέκονται εσπαντρίγιες, ποια ανακουφίζουν πληγές ή τσιμπήματα εντόμων… όλα αυτά είναι πιο χρήσιμα και αληθινά από την τελευταία έκδοση κάποιας εφαρμογής που απλώς σπαταλά χρόνο.
Οι μεγάλες συλλογές βιβλίων κήπου
Το μεγαλύτερο μέρος μιας βιβλιοθήκης κηπουρικής συνήθως καταλαμβάνουν βιβλία που συγκεντρώνουν φυτά κήπου. Κάποιες φορές πρόκειται για γενικά έργα, με αλφαβητική παρουσίαση ειδών – από θάμνους μέχρι φυτά εσωτερικού χώρου – συνήθως σε μεγάλους τόμους που προσπαθούν να συμπεριλάβουν όσο το δυνατόν περισσότερα είδη που μπορούν να καλλιεργηθούν σε έναν παράδεισο πρασίνου.
Από την αμπέλια (Abelia spp.) ως τη ζίνια (Zinnia spp.), γένος μετά το άλλο παρελαύνει στις σελίδες αυτών των βιβλίων, τα οποία αποτελούν ένα πανόραμα φυτών που παρακινούν τον αναγνώστη να φροντίσει ολοένα και περισσότερα δείγματα. Έτσι προκύπτει το διαχρονικό πρόβλημα κάθε κηπουρού: «Πού θα βάλω αυτό το φυτό; Δεν έχω άλλο χώρο!»
Με σύντομες οδηγίες για την καλλιέργεια κάθε γένους – όπως κατάλληλη έκθεση στον ήλιο ή ανάγκες σε νερό και αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες – οι πληροφορίες αυτών των βιβλίων είναι συνήθως βασικές αλλά ουσιώδεις.
Εξειδικευμένες εκδόσεις και διεθνής λογοτεχνία
Όταν κάποιος νιώθει αληθινό πάθος για μια συγκεκριμένη ομάδα φυτών ή ένα γένος, θα αναζητήσει ειδικά βιβλία για αυτά: ιαπωνικοί σφένδαμοι, σαρκοφάγα φυτά, κάκτοι και παχύφυτα, τιλάνσιες… Σε αυτά οι συγγραφείς εμβαθύνουν στις διάφορες είδη και στις ιδιαίτερες φροντίδες που απαιτούνται για την υγεία τους.
Αν το ενδιαφέρον συνεχιστεί, δεν είναι απίθανο ο αναγνώστης να ξεπεράσει το γλωσσικό εμπόδιο και να αναζητήσει έργα γραμμένα σε άλλες γλώσσες – κυρίως αγγλικά – όπου η κηπουρική λογοτεχνία έχει ιστορικά μεγαλύτερη άνθηση από ό,τι στα ισπανικά.
Βιβλία σχεδιασμού χώρων πρασίνου και προσωπικές αφηγήσεις
Ιδιαίτερη θέση έχουν οι εκδόσεις που αφορούν τον εξωραϊσμό συγκεκριμένων χώρων. Συνηθισμένα παραδείγματα αποτελούν οι οδηγοί πρασίνου για σκιερά σημεία, αυλές, βεράντες ή κήπους με ελάχιστο πότισμα. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να ακολουθεί κανείς πιστά αυτές τις συμβουλές, ειδικά όταν πρόκειται για ξενόγλωσσα βιβλία γραμμένα για διαφορετικά κλίματα.
Σε μεταφρασμένη λογοτεχνία από το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γερμανία, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη πως το κλίμα εκεί διαφέρει σημαντικά από αυτό της Ελλάδας. Αν ένα φυτό αντέχει τέλεια το καλοκαίρι στη βόρεια Ευρώπη, ίσως στην ελληνική επαρχία τα άνθη του ξεραίνονται όταν φυσούν ζεστοί και ξηροί άνεμοι.
Μια από τις πιο απολαυστικές εμπειρίες στην ανάγνωση βιβλίων κηπουρικής είναι να ακολουθεί κανείς τις ιστορίες ανθρώπων που δημιούργησαν τους δικούς τους κήπους, καταγράφοντας τις εμπειρίες τους στο χαρτί. Αμέτρητοι τίτλοι εξιστορούν περιπέτειες παθιασμένων ανθρώπων που παίρνουν εργαλεία ανά χείρας και μεταμορφώνουν άγονους τόπους σε μικρούς παραδείσους σύμφωνα με το δικό τους όραμα.
Αυτά τα βιβλία αποτελούν πηγή έμπνευσης· παροτρύνουν τον αναγνώστη όχι απαραίτητα να αντιγράψει ένα έργο αλλά να μοιραστεί το πάθος για τη μεταμόρφωση ενός χώρου σε σημείο όπου η ομορφιά της φύσης συναντά το μυστήριο του σύμπαντος κάτω από τη σκιά των λουλουδιών. Συνήθως παρουσιάζουν όλα τα πιθανά στάδια ενός δημιουργού τοπίου: αρχικές δυσκολίες, μικρές επιτυχίες, μεγάλες αποτυχίες ή τη σχετική πληρότητα μιας «τελειωμένης» δουλειάς – αφού ένας κήπος δεν ολοκληρώνεται ποτέ πραγματικά.
Γενικά διαπιστώνεται πως ο δημιουργός υποτάσσεται στο περιβάλλον· με προσεκτική παρατήρηση της φύσης γύρω του καταφέρνει να φτιάξει κάτι όμορφο όχι ενάντια αλλά χάρη σε αυτήν.
Υπάρχουν ακόμα περισσότερα είδη βιβλίων κηπουρικής προς εξερεύνηση· όμως αυτά μπορούν να περιμένουν μέχρι την επόμενη στάση σε κάποιο παγκάκι του κήπου ή μια καρέκλα στη βεράντα, ανάμεσα στα αγαπημένα φυτά — ιδανικά μέρη για να απολαύσει κανείς το ξεφύλλισμα ανάμεσα σε φύλλα.
Πηγή: El País
