*Το άρθρο περιέχει spoiler για την ταινία.

«Ποτέ μην αγοράζετε καλούς πίνακες», λέει ο Zsa-Zsa Korda, ο πρωταγωνιστής της νέας ταινίας του Wes Anderson «Το Φοινικικό Σχέδιο» η οποία παίζεται ήδη στους κινηματογράφους της Αθήνας. «Αγοράστε αριστουργήματα». Είναι μια καλή συμβουλή για κάθε επίδοξο συλλέκτη έργων τέχνης. Αλλά με τι χρήματα;

Ο Korda έχει λιγότερα λόγια σοφίας να προσφέρει σε αυτόν τον τομέα. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Korda, τον οποίο υποδύεται ο Benicio del Toro, έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση: προσπαθεί να εκτελέσει ένα ύποπτο σχέδιο – το ομώνυμο Φοινικικό Σχέδιο – για να ανοίξει μια πλωτή οδό κάπου κοντά στη Μεσόγειο, αλλά δεν έχει τα απαραίτητα κεφάλαια για να το κάνει. (Υπάρχει επίσης το γεγονός ότι δολοφόνοι και διεθνείς κυβερνήσεις συνεχίζουν να κυνηγούν αυτόν τον ψηλό επιχειρηματία: έχει επιβιώσει από πυροβολισμούς έξι φορές όταν ξεκινά η ταινία και βρίσκει το αεροπλάνο του να καταρρίπτεται ξανά στο τέλος της.)

Περνάει μεγάλο μέρος της ταινίας προσπαθώντας να πείσει τους συνεργάτες του να καλύψουν το οικονομικό κενό, στρατολογώντας την αποξενωμένη κόρη του, μια καλόγρια ονόματι Liesl (Mia Threapleton), ως συνεργάτιδά του. Κι όμως, δεν θα ήταν τόσο δύσκολο για τον Korda να βγάλει γρήγορα χρήματα—αν απλώς πουλούσε μερικούς από τους πίνακες στο παλάτι του 16ου αιώνα, όπου ζουν εννέα γιοι και μια συλλογή έργων τέχνης τόσο τυχαία διατεταγμένη που οι περισσότεροι πίνακες δεν κρέμονται καν από τους τοίχους. Το ίδιο το σπίτι είχε ως πρότυπο το σπίτι του συλλέκτη έργων τέχνης Calouste Gulbenkian, ενός Βρετανοαρμενίου επιχειρηματία που αγόρασε χιλιάδες έργα τέχνης και κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να αποφύγει την πληρωμή φόρων στην Αγγλία πριν από τον θάνατό του το 1955.

Υπάρχει μια υπέροχη νεκρή φύση του Floris Gerritsz. van Schooten από τον 17ο αιώνα με ένα λιπαρό ψητό σε μια πιατέλα (για πρωινό!), και ένας René Magritte του 1942 στον οποίο ένα φυτό εσωτερικού χώρου φαίνεται να έχει πουλιά για φύλλα. Υπάρχει επίσης ένα πορτρέτο του Pierre-Auguste Renoir του 1889 του ανιψιού του καλλιτέχνη, με μακριά χρυσά μαλλιά και όλα τα σχετικά. Η Liesl κοιμάται από κάτω, μόλις που αντιλαμβάνεται την παρουσία αυτού του ιμπρεσιονιστικού πίνακα.

Το γεγονός ότι ο Korda έχει συγκεντρώσει μια τέτοια συλλογή – και ότι φαίνεται να μην ενδιαφέρεται τόσο πολύ γι’ αυτήν, που δεν την αναφέρει ούτε μία φορά – υποδηλώνει ότι η τέχνη που έχει αγοράσει είναι μια στιγμιαία απόσπαση της προσοχής από την άθλια επιχείρησή του και τις διαλυμένες οικογενειακές του σχέσεις. Λειτουργεί γι’ αυτόν σαν διακοσμητικό βιτρίνας, ένα απλό φόντο για τις άνομες συναλλαγές που συνέβαιναν. Η στάση του θυμίζει έμμεσα τον τρόπο που οι Ρώσοι ολιγάρχες αντιμετώπιζαν τους πολύτιμους Picasso και Rothko, πριν ο πόλεμος στην Ουκρανία εμποδίσει τη δυνατότητά τους να συνεχίσουν να συλλέγουν.

Ο Anderson είναι ένας σκηνοθέτης γνωστός για τα εντυπωσιακά περίτεχνωα, συμμετρικά σκηνικά που τα ίδια μοιάζουν με εγκαταστάσεις τέχνης – γι’ αυτό και τον προσέλαβαν για να σχεδιάσει ένα καφέ για το Fondazione Prada, ένα μουσείο στο Μιλάνο με το οποίο έχει χτίσει μια μακροχρόνια σχέση.

Τα έργα τέχνης στην ταινία μοιάζουν με σκηνικά αντικείμενα και θα ήταν κατανοητό να τα φανταστούμε ως ψεύτικα, ειδικά επειδή ο Anderson εν γνώσει του κατασκεύασε κάποια ιστορία τέχνης για ένα προηγούμενο έργο του, την ταινία του 2021 «Η Γαλλική Αποστολή». Αλλά να το ζήτημα: μερικά από αυτά είναι αληθινά.

Ο Renoir είναι αυθεντικός και κάποτε ανήκε στην ηθοποιό Greta Garbo, τον οποίο πούλησε στον οίκο Sotheby’s το 1990 για 7 εκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με μια πιστωτική γραμμή από το Getty Images, το οποίο έχει φωτογραφίες του Renoir στη βιβλιοθήκη του, το έργο προέρχεται από την περιουσία της οικογένειας Nahmad, η οποία είναι κολοσσός συλλεκτών.

«Μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά», έγραψε ο Anderson για τον πίνακα στις σημειώσεις του για την παραγωγή, «και έχει μια αύρα». Οι χαρακτήρες του, όπως φαίνεται, δεν μπορούν, καθώς ως επί το πλείστον τον αγνοούν. Ο Magritte είναι επίσης αληθινός, όπως και ο van Schooten. Ο Magritte ανήκε παλαιότερα στον Heiner Pietzsch, ο οποίος εμφανίστηκε στη λίστα των 200 κορυφαίων συλλεκτών του ARTnews πριν από τον θάνατό του το 2021. Τώρα βρίσκεται στη συλλογή των Κρατικών Μουσείων του Βερολίνου. Ο van Schooten ανήκει στο Hamburger Kunsthalle, ένα γερμανικό μουσείο.

Άλλα έργα, συμπεριλαμβανομένου ενός πίνακα του Peter Paul Rubens, είναι αντίγραφα, ωστόσο. Το γεγονός ότι γίνεται δύσκολο για τους θεατές να διακρίνουν ποια έργα είναι αυθεντικά είναι εν μέρει το θέμα: ο Korda δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ ενός καλού έργου τέχνης και ενός κακού, ενός γνήσιου αριστουργήματος και μιας απομίμησης, ακόμα και όταν καταβροχθίζει βιβλία για προστάτες της Ύστερης Αναγέννησης και γνώστες έργων τέχνης κατά τη διάρκεια των ταραχωδών περιπετειών του αεροπορικώς. Δεν γνωρίζει την αξία ενός πραγματικά πολύτιμου πράγματος, όπως ακριβώς δεν γνωρίζει την αξία της Liesl, την οποία προσπαθεί να ορίσει κληρονόμο της περιουσίας του σε περίπτωση πρόωρου θανάτου του.

Έπειτα, υπάρχει η άτυπη έκθεση των έργων του Korda, με μερικά να ακουμπούν στους τοίχους αντί να είναι κρεμασμένα με λεπτότητα. «Ο Wes είχε τη σκέψη ότι η συλλογή του δεν είναι ένα ολοκληρωμένο πράγμα που εκτίθεται, αλλά μάλλον βρίσκεται σε εξέλιξη», δήλωσε ο Adam Stockhausen, ο σχεδιαστής παραγωγής της ταινίας, στο Elle Decor. «Ο Zsa-Zsa έχει μια μεγάλη ποικιλία από πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά και διακοσμητικά αντικείμενα, αλλά συνεχώς έρχονται και παρέρχονται». Είναι απλώς στηρίγματα στο σύμπαν του Korda.

«Το Φοινικικό Σχέδιο» είναι, εν μέρει, μια παρωδία συλλεκτών που αγοράζουν τέχνη με αυτό το είδος νοοτροπίας. Ιδού για άλλη μια φορά ο Korda: «Ποτέ μην αγοράζετε καλούς πίνακες. Αγοράστε αριστουργήματα». Ο Anderson θα μπορούσε να προσθέσει: Αγοράστε σπουδαία έργα, αλλά να τα εκτιμάτε σωστά.

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας:

Πηγή: ARTnews