Για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια, η Βηθλεέμ στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη άναψε το παραδοσιακό, γιγάντιο χριστουγεννιάτικο δέντρο της μπροστά από τη Βασιλική της Γεννήσεως, σηματοδοτώντας την επιστροφή των εορτασμών μετά τον πόλεμο στη Γάζα.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, όλες οι δημόσιες εκδηλώσεις είχαν ακυρωθεί, βυθίζοντας την πόλη στη σιωπή και την οικονομική κρίση. «Ήταν δύο δύσκολα χρόνια, χωρίς Χριστούγεννα, χωρίς δουλειές», δηλώνει ο δήμαρχος Μάχερ Καναουάτι. «Η οικονομία μας βασίζεται στον τουρισμό και αυτός είχε μηδενιστεί.»
Ο δήμαρχος παραδέχεται ότι η απόφαση για επανέναρξη των εορτασμών προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς στη Γάζα συνεχίζεται η ανθρωπιστική κρίση — ανάμεσα στα θύματα και η μικρή χριστιανική κοινότητα που έχει συγγενείς στη Βηθλεέμ. «Κάποιοι θεωρούν ακατάλληλο να γιορτάζουμε, άλλοι το αντίθετο», λέει ο κ. Καναουάτι. «Πιστεύω όμως βαθιά ότι τα Χριστούγεννα δεν πρέπει ποτέ να σταματούν. Είναι το φως της ελπίδας για εμάς.»
Χριστιανοί και μουσουλμάνοι κάτοικοι ποζάρουν για φωτογραφίες μπροστά στο δέντρο της Πλατείας Φάτνης, στολισμένο με κόκκινες και χρυσές μπάλες, ενώ εμφανίζονται και λίγοι ξένοι τουρίστες. Οι δρόμοι είναι διακοσμημένοι με πολύχρωμα φώτα και αφίσες για χριστουγεννιάτικα μπαζάρ και παιδικές γιορτές.
Τουρισμός και ελπίδα για ανάκαμψη
«Είμαστε πολύ χαρούμενοι που βλέπουμε ξανά το δέντρο και ξένους επισκέπτες στη Βηθλεέμ», λέει η τοπική σχεδιάστρια κοσμημάτων Νάντια Χαζμπούν. «Από εδώ ξεκίνησαν όλα, από εδώ μπορούμε να στείλουμε το πραγματικό μήνυμα των Χριστουγέννων στον κόσμο. Αν φέτος τα Χριστούγεννα είναι ειρηνικά, ελπίζω να φέρουν ένα όμορφο μήνυμα σε όλο τον κόσμο.»
Στις γειτονικές πόλεις Μπέιτ Τζάλα και Μπέιτ Σαχούρ, ετοιμάζονται επίσης εκδηλώσεις με άναμμα δέντρων τις επόμενες ημέρες. Τα ξενοδοχεία, που είχαν μείνει άδεια τα τελευταία δύο χρόνια, βλέπουν τώρα κρατήσεις από Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ αλλά και κάποιους ξένους.
Η Νάντια Χαζμπούν τονίζει τη χαρά της για την επιστροφή του δέντρου και των τουριστών στη Βηθλεέμ. Μία τουρίστρια από τη Ρωσία, η Αντζέλικα, επισκέπτεται για δεύτερη φορά τους Αγίους Τόπους. «Όλοι πρέπει να έρθουν έστω μια φορά στη ζωή τους», λέει. «Είναι λυπηρό χωρίς πολλούς τουρίστες. Το μόνο καλό είναι ότι δεν υπάρχουν μεγάλες ουρές — βλέπεις περισσότερα πράγματα.»
Οικονομική κρίση και αβεβαιότητα
Παρά την εορταστική ατμόσφαιρα, τα καταστήματα με αναμνηστικά έχουν ελάχιστη κίνηση και οι ξεναγοί έξω από τη Βασιλική της Γεννήσεως — που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα — μένουν κυρίως αδρανείς. Πριν τον πόλεμο, η περιοχή έσφυζε από κόσμο.
Ένας ξεναγός, ο Χάμζα, ανησυχεί πως η συνεχιζόμενη ειδησεογραφία κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η περιοχή παραμένει επικίνδυνη. Επιμένει πως είναι ασφαλής: «Εδώ ζούμε από τον τουρισμό — χωρίς αυτόν δεν υπάρχει ζωή. Ελπίζουμε να επιστρέψουν οι επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο όπως παλιά.»
Τα τελευταία δύο χρόνια η ανεργία εκτοξεύτηκε στη Βηθλεέμ. Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023 που οδήγησαν στον πόλεμο, δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι εργάτες αποκλείστηκαν από την είσοδο στο Ισραήλ για εργασία.
Την ίδια ώρα, οι δημόσιοι υπάλληλοι λαμβάνουν μόνο μέρος των μισθών τους από την Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), καθώς το Ισραήλ παρακρατεί φορολογικά έσοδα ύψους $1,76 δισ., σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Το Ισραήλ δικαιολογεί την κίνηση λόγω πληρωμών σε κρατούμενους Παλαιστίνιους που θεωρεί πως ενθαρρύνουν επιθέσεις.
Aυστηρά Χριστούγεννα για τους ντόπιους
Η ζοφερή οικονομική κατάσταση σημαίνει ότι για πολλούς Παλαιστίνιους χριστιανούς τα φετινά Χριστούγεννα θα είναι λιτά, παρά τις δημόσιες εκδηλώσεις και τις θρησκευτικές λειτουργίες.
Στην άκρη της Πλατείας Φάτνης, λίγοι πελάτες περιμένουν να αγοράσουν φαλάφελ από το οικογενειακό κατάστημα Afteem. Ο ιδιοκτήτης Aλά Σαλαμέχ, δηλώνει: «Προετοιμαζόμαστε για τα Χριστούγεννα μετά από μια πολύ δύσκολη περίοδο ως Παλαιστίνιοι και ως χριστιανοί.» Πολλές οικογένειες δεν έχουν χρήματα ούτε για ένα οικονομικό σνακ όπως το φαλάφελ.
«Οι χριστιανοί θα προσπαθήσουν να γιορτάσουν ανάλογα με τη δυνατότητά τους», προσθέτει ο κ. Σαλαμέχ. «Όποιος θέλει να πάει τα παιδιά του σε εκδήλωση ή θέατρο δεν έχει τα χρήματα.»
Στο σπήλαιο κάτω από τη Βασιλική της Γεννήσεως, μια ντόπια γυναίκα ακολουθεί μια μικρή ινδική ομάδα προσκυνητών, σκύβει δίπλα στο ασημένιο αστέρι που σηματοδοτεί το σημείο όπου πιστεύεται ότι γεννήθηκε ο Ιησούς και ανάβει ένα κερί.
Mε τις εντάσεις να παραμένουν υψηλές στην περιοχή, οι κάτοικοι της Βηθλεέμ προσεύχονται για ειρήνη — και ελπίζουν στην επιστροφή των τουριστών στον τόπο όπου θεωρείται ότι ξεκίνησαν τα Χριστούγεννα.
