Είναι η πολυτέλεια μια τσάντα Birkin αξίας 8 εκατ. λιρών; Η αποσύνδεση από τα social media; Μια ιαπωνική τουαλέτα με λειτουργία αρωματισμού πριν τη χρήση; Ένα κραγιόν που κοστίζει τριψήφιο ποσό; Ένα πρωινό μπάνιο; Ή ακόμη και ένα ατσάλινο φέρετρο 9.000 λιρών που θυμίζει το “πολυτελές” Cybertruck του Elon Musk;
Στη συζήτηση για την πολυτέλεια προστίθεται αυτόν τον μήνα ένα βαμβακερό hoodie Balenciaga με κουκούλα από ψεύτικη γούνα, αξίας 1.590 λιρών, πάνω στο οποίο είναι γραμμένη η ίδια η λέξη “Luxury” με το όνομα του οίκου να διαγράφεται στην ουρά του γράμματος Υ. Η Gwyneth Paltrow το φορά στη νέα έκδοση της βρετανικής Vogue, ενώ κόβει ανανά στη μαρμάρινη κουζίνα της πολυτελούς κατοικίας της στα Hamptons. Το hoodie λειτουργεί ως “αστείο” στη σκηνή – αλλά είναι όντως αστείο ή απλώς προκλητικό; Είστε μέσα στο αστείο;
Δεν προκαλεί έκπληξη πως πίσω από το σχέδιο βρίσκεται ο Demna Gvasalia. Ο απόλυτος προβοκάτορας της μόδας, γνωστός απλώς ως Demna, πραγματοποίησε αντίστοιχα ειρωνικά εγχειρήματα καθ’ όλη τη θητεία του στη Balenciaga (πρόσφατα μετακινήθηκε στη Gucci). Προκάλεσε σάλο με παπούτσια καλυμμένα με ψεύτικη λάσπη, φούστες που θύμιζαν πετσέτες και τσάντες χιλιάδων λιρών που έμοιαζαν με τη γνωστή μπλε σακούλα Frakta των 75p από την Ikea.
Δεν έλειψαν οι εμφανίσεις όπως εκείνη της Kim Kardashian, τυλιγμένης με αυτοκόλλητη ταινία Balenciaga, τα Crocs με τακούνι και μια διαφήμιση που συζητήθηκε αρνητικά. Έτσι, η συνεργασία ενός απλού ρούχου με τη λέξη “Luxury” δεν αποτελεί έκπληξη – αντιθέτως, είναι επίκαιρη, καθώς η αγορά πολυτελών ειδών προσπαθεί να ξεπεράσει την ύφεση μετά από τριετή άνοδο.
Η νέα στρατηγική των οίκων μόδας
Ενώ άλλοι οίκοι εστιάζουν στην τεχνική αρτιότητα ή στην αποκλειστικότητα για να δικαιολογήσουν τις υψηλές τιμές τους, το συγκεκριμένο hoodie της Balenciaga μοιάζει με έκδοση των 15 λιρών από το Temu. Το μόνο που λείπει είναι… το σήμα της πολυτέλειας.
“Είναι ενδιαφέρον, γιατί ένα τέτοιο hoodie δεν θα επιτρεπόταν πριν 10 χρόνια. Οι μάρκες μόδας απέρριπταν έντονα τον όρο”, λέει η Jana Scholze, αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Kingston School of Art του Λονδίνου και συνεπιμελήτρια της έκθεσης του V&A “What is Luxury?” το 2015. Η έκθεση προσπάθησε να απαντήσει στο ερώτημα εξετάζοντας πάνω από 100 πολυτελή αντικείμενα, ανάμεσά τους ένα ρολόι αξίας 100.000 λιρών και ένα αυτόματο μηχάνημα DNA.
Η Scholze σημειώνει ότι οι μάρκες που χαρακτηρίζονται ως “πολυτελείς” δεν ήθελαν να σχετίζονται ούτε με τα ρούχα τους ούτε με την έκθεση. Σε μια χρονιά όπου η παγκόσμια αγορά πολυτελών ειδών ξεπέρασε για πρώτη φορά το 1 τρισ. λίρες, ενώ ο όρος “luxury” εμφανιζόταν παντού, οι οίκοι ένιωθαν πως η έννοια είχε χάσει το νόημά της.
Η αλλαγή στη σημασία της πολυτέλειας
Δέκα χρόνια αργότερα, ο όρος είναι πιο διαδεδομένος από ποτέ και αυτή τη φορά οι ίδιες οι μάρκες τον υιοθετούν περήφανα. Η Balenciaga πηγαίνει μάλιστα ένα βήμα παραπέρα. Η Scholze θεωρεί ότι αυτή η συλλογή απευθύνεται σε “μυημένους” και κυρίως σε μια γενιά που μεγάλωσε διαδικτυακά.
“Ακολουθούν συγκεκριμένους influencers και βλέπουν έναν τρόπο ζωής που θα ήθελαν να προσεγγίσουν. Σε ανοιχτές μέρες στο Kingston, πολλοί υποψήφιοι με ρωτούν ‘Υπάρχει δουλειά σε αυτό;’ Θέλουν να βγάλουν πολλά χρήματα γρήγορα. Αυτός είναι ο μοναδικός τους στόχος. Είναι σκληρή αλήθεια – αλλά μπορούμε να τους κατηγορήσουμε;”
Το καπέλο αξίας 425 λιρών, επίσης Balenciaga, είναι ενδεικτικό αυτής της τάσης.
Η λέξη “πολυτέλεια” υπήρξε πάντα αμφιλεγόμενη. Ο Dr John Armitage, αναπληρωτής καθηγητής και συγγραφέας βιβλίων όπως το “Luxury Philosophy”, αναφέρει ότι η συζήτηση γύρω από αυτή ξεκίνησε πριν πάνω από 2.000 χρόνια όταν ο Πλάτωνας την ανέλυσε στην Πολιτεία του.
Ο Armitage χαρακτηρίζει τον όρο ως “μεταμορφωτή”, εξηγώντας πως δεν υπάρχει σαφής ορισμός. Ο Ελβετός συγγραφέας Jean-Jacques Rousseau τον συνέδεσε με την “αποδυνάμωση της αρετής”, ενώ ο Karl Marx τον περιέγραψε ως “το αντίθετο του αναγκαίου”.
Από την διακριτική στην εκκεντρική πολυτέλεια
Ίσως ο Demna, που συμπεριλήφθηκε στους πιο επιδραστικούς ανθρώπους του Time το 2022, υπονοεί ότι η διακριτική πολυτέλεια (quiet luxury), δηλαδή τα ακριβά αλλά διακριτικά ρούχα που έγιναν δημοφιλή μέσω σειρών όπως το Succession, έχει πλέον παρέλθει. Επιστρέφει η επιδεικτική κατανάλωση: δείτε την προαναφερθείσα Birkin ή τις πενταψήφιες Labubus και τον χρυσό διάκοσμο του Λευκού Οίκου επί Trump.
Η νέα σειρά “Luxury” του Demna είναι λιγότερο διακριτική και περισσότερο θορυβώδης: περιλαμβάνει T-shirt βαμβακερό αξίας 640 λιρών και καπέλο μπέιζμπολ των 425 λιρών με επίτηδες φθαρμένες άκρες.
Τον Σεπτέμβριο παρουσίασε την πρώτη του συλλογή για τη Gucci – με εντυπωσιακή βαλίτσα με λογότυπο ως αρχικό look και πολλές faux-fur γούνες. Διακριτικότητα δεν υπήρχε πουθενά.
Πηγή: The guardian
